Freyr - 15.04.1987, Blaðsíða 8

Þættír úr framfarasögu Flóa
Vinna við Flóaáveituna var
þrældómur
en bar ríkulegan ávöxt.
Fyrri hluti.
Ágúst Þorvaldsson, bóndi og alþingismaður á Brúnastöðum í Hraungerðishreppi, lést
hinn 12. nóvember sl. Eftirfarandi viðtal við hann var tekið á sl. sumri um þremur
mánuðum fyrir andlát hans. Spyrjendur voru Páll Lýðsson í Litlu-Sandvík. Matthías
Eggertsson ritstjóri og Jón Viðar Jónmundsson, ráðunautur, sem átti hugmyndina að
þessu viðtali. Páll Lýðsson bjó viðtalið undir prentun og valdi með því myndir.
Hvemig var búskap háttað áður
en atvinnubyltmgin hófst?
í raun og veru voru búskapar-
hættir búnir að vera hinir sömu frá
landnámstíð um land allt, að vísu
mismunandi eftir aðstæðum á
hverjum stað. Hér á Suðurlandi
byggðust þeir á því að afla heyja á
sumrin og nota síðan vetrarbeit
eins og mögulegt var. Flóinn hafði
þá kosti að hér voru margar góðar
heyskaparjarðir og víða gott að
heyja. Að vísu bagaði að víða var
blautlendi í rosatíð en oftast var
nægilegt að slá og menn öfluðu því
heyja. Yfirleitt voru þetta mýra-
hey og þau voru létt til fóðurs en
þau veittu þó fénaðinum kviðfylli
og Flóamenn gátu oft hjálpað
uppsveitamönnum þegar gras-
brestur varð, tekið af þeim
skepnur í fóður eða látið þá hafa
hey. Algengara var að iaka
skepnur í fóður því að erfitt var að
koma heyjum langar leiðir þegar
ekki var um annað að ræða en
flytja það á klökkum.
Húsakostur um þetta leyti?
Ég hygg að húsakostur hafi verið
verri hér í Flóanum en sums staðar
annars staðar. Þegar ég reri frá
Vestmannaeyjum og var á sjó
undir Fjallasandi um og eftir 1925
þá fannst mér, þegar ég horfði til
lands, jafnbetri byggingar á bæj-
unum undir Eyjafjöllum heldur en
hér í Flóanum. Eyfellingar hafa
kannski búið þá eitthvað betur.
Þeir heyjuðu líklega meira og
höfðu líka svolítið sjávargagn. Það
var víða betur byggt en hér í
Flóanum.
En héðan er styttra að fara í
kaupstaðinn. Það eru margir sem
halda því fram að nálægð við
kaupstaðinn skapi vissa eyðslu og
mönnum búnist verr í nánd við
verslunina.
Á þessum árum sem við erum
að tala um og allt fram yfir 1930
tíðkaðist að allir ungir karlmenn
færu í verið á vetrum. Upp úr
nýári var lagt í’ann og var þá farið
annað hvort til Vestmannaevja
eða Suðumesja; Grindavíkur,
Sandgerðis eða Keflavíkur. Marg-
ir fóru og leituðu á togarana eftir
að þeir komu og þessir menn
fluttu heim með sér fjármagn til
uppbyggingar í sveitunum. Yfir-
leitt var allt það kaup sem menn
fengu notað til þess að Iaga til og
breyta til batnaðar í sveitunum.
Menn fóru yfirleitt gangandi í
verið, langar leiðir. Þeir þrömm-
uðu alla leið austan úr Skafta-
fellssýslu til Reykjavíkur og
Suðurnesja. Ekki höfðu þeir
lengur mötu þegar þetta var. Þá
voru þeir svokallaðir útgerðar-
menn. Þeir voru hjá útvegsbænd-
um sem lögðu til matinn og menn-
irnir höfðu bara sitt kaup.
Ég bættist í þennan hóp venju-
lega upp úr nýárinu og þekkti
mikið af þessum mönnum. Þeir
þrömmuðu svo aftur heim til sín
að vorinu og þá með nokkur
296 Freyr