Freyr - 15.04.1987, Blaðsíða 24

Sveinn H. Guðmundsson,
héraðsdýralæknir,
Þórshöfn
Mikið tjón af völdum
garnapestar á Norðausturlandi
Ég gerði seinni hluta vetrar 1986 könnun meðal sauðfjárbœnda í Norður-Þingeyjarsýslu
austan Jökulsár á Fjöllum, þar sem bændur voru m.a. spurðir um áœtlað tjón þeirra af
völdum garnapestar og skyldra sjúkdóma í sauðfé sl. 10 ár.
Sveinn H. Guðmundsson.
Síðan reyndi ég að meta líklegt
tjón af völdum garnapestar út frá
þeim svörum sem bárust. Gott
sauðfjárbókhald var mikilsvirði
vegna skráninga á vanhöldum.
Ég skipti þeim svörum sem inn
komu í 3 flokka:
A. lítið sem ekkert tjón: 14 býli.
B. Eitthvert tjón: 15 býli.
C. Töluvert tjón: 18 býli.
Sé tjóninu jafnað niður á býli í
flokkum B og C annars vegar og
öll býlin sem svöruðu hins vegar
fann ég líklegt garnapestartjón á
ári fyrir áðurnefnd tímabil. Sjá
töflu 1.
Á haustin er mest tjón af völdum
garnapestar í Norður-Þingeyjar-
sýslu. Líflambatjónið verður að
teljast hlutfallslega mikið þar eð
lambafjöldinn er þá minni. Flest
dauðsföll á líflömbum eiga sér
stað fyrir áramót. Seinasta innlegg
skilur í þessu dæmi á milli
haustlamba og líflamba.
Með því að leggja verðlag 1985
til grundvallar umreiknaði ég
áætlað tjón yfir í gildi haustlamba.
Upplýsingar um verðlag voru m.a.
fengnar frá Stéttarsambandi
bænda.
Sé heildartjóninu jafnað niður á
33 býli er meðaltjónið á býli 5,4
haustlömb á ári.
Að fengnum upplýsingum frá
ráðunautum fann ég svo líkleg
garnapestarvanhöld sem 0,9—
1,0% af afurðum fullorðinna áa
að meðaltali á ári fyrir áðurnefnt
tímabil. Þetta verður að teljast
mikið tjón af einum einstökum
sjúkdómi og þetta telst beint tjón
þar eð þetta dregst frá nettó-
tekjum af búinu.
Aðrir sjúkdómar skyldir garna-
pest virðast, ef marka má könn-
unina, valda litlu tjóni á svæðinu
miðað við garnapestina. Lamba-
blóðsóttar-, bráðapestar- og
garnapestarbóluefni eru mikið
notuð á þessu svæði.
Reiknað er með 337 fullorðun-
um ám að meðaltali á þessum 33
býlum sem talnabilið 0,9—1,0
gildir fyrir. Reiknað er með því að
1,63 lömb komi til afurða eftir
hverja fullorðna á, á ári.
Ég gerði einnig tilraun til þess
að meta líklegt hámarkstjón og
komst að því að mörg árin hafa
einstaka bændur orðið fyrir mikl-
um skakkaföllum af völdum sjúk-
dómsins. Ég tel að mörg árin á
áðurnefndu tímabili hafi einstaka
bændur tapað af völdum garna-
pestar á milli 200 og 300 kr./
vetrarfóðraða kind/ári eða um
240—360 kr./fullorðna á. Verðlag
1985 er einnig í þessu dæmi lagt til
grundvallar.
Ólafur R. Dýrmundsson og Jón
Viðar Jónmundsson hafa góðfús-
lega yfirfarið gögn og útreikninga
varðandi nefnda könnun og kann
ég þeim þakkir fyrir. Sömuleiðis
Tafla 1. Lfldegt tjón af gamapest.
33 býli, 47 býli,
(fl. B og C) (B. A, B og C)
Vorlamb.................................... 1,25 0,86
Haustlamb ................................. 2,66 1,82
Línamb..................................... 1,11 0,07
Fullorðið ................................. 0,11 0,07
312 Freyr