Freyr - 01.05.1987, Blaðsíða 23

Mynd 2. Stjórnunarbúnaður sláttutœtara hefur veríð endurbættur á síðari árum. Nú má
fá nœr sjálfvirka tengingu við dráttarvél, handhæga stjórnun á dreifistút og góðir
speglar auðvelda stjórnun verulega.
umferðar á tún og akurlendi. All-
ar sýna þær skaðleg áhrif en þó
mjög mismikið eftir tækjum og
túngerð. Með stærri tækjum áger-
ist þessi skaði og einkum er þetta
vandamál við votheysskap þar
sem um þunga flutninga er að
ræða samtímis því að tún eru oft
blaut.
Til að draga úr þessum skaðlegu
áhrifum koma einkum þrjár leiðir
til álita, þ.e. betri framræsla, létt-
ari vélar og meira flotþol (burð-
argeta) hjólbarða. Tilraunaniður-
stöður sýna að það er þyngd vél-
anna sem hefur afgerandi áhrif á
jarðvegsbygginguna, einkum þeg-
ar neðar dregur í jarðvegslagið.
Til að draga úr þeim áhrifum eru
léttari vélar öruggasta leiðin en
þróunin í vélvæðingu búanna hef-
ur undanfarna áratugi verið í
gagnstæða átt.
Burðarhjól vélanna yfirfæra
þungann á jarðveginn og því er
vert að fá sem fyllstar upplýsingar
um áhrif hinna ýmsu gerða á jarð-
veginn. í Noregi hafa verið gerðar
athyglisverðar tilraunir með ólíkar
gerðir af hjólbörðum við votheys-
skap á bændabýlum við breyti-
legar aðstæður. í athugununum
var annars vegar mælt skrik (spól)
dráttarvélanna og hins vegar spor-
dýpt. Reyndir voru ólíkir hjól-
barðar og dráttarvélar með aftur-
drifi og aldrifi.
Yfirleitt er minna strik á aldrifs-
vélunum en þó ekki afgerandi.
Skrik á drifhjólum er mun minna
á „radial" hjólbörðum en „dia-
gonal og einnig minna á lág-
mynstruðum breiðum (LP 609/60-
305) börðum. Þá er athyglisvert
að minna skrik er á afturdrifsvél
með „radial" og lágmynstruðum
börðum en aldrifsvélum á „dia-
gonal“ börðum.
Spordýptin er oft notuð sem
mælikvarði á sköddun vegna um-
ferðar. í fyrrgreindum athugunum
sukku „radial“ dekkin mest í,
einkum vegna þess að þau hafa
háar og skarpar spyrnur. Best
reyndust lágmynstruðu breiðu
dekkin (LP 609/60-305), þegar
tekið er tillit bæði til skriks og
spordýptar. Með hliðsjón af þess-
um niðurstöðum væri ástæða fyrir
innflytjendur og bændur að
endurskoða búnað vélanna þegar
kaup eru gerð.
Flutningatæki eru nú flest með
breiða hjólbarða, (t.d. 400-155),
sem er mikil framför frá því sem
áður var. Ef hægt er að koma því
við, er betra að nota hjól með
mikið þvermál, t.d. á tankvögn-
um. Þau fara að öðru jöfnu betur
með túnin en ýmsar útfærslur af
vögnum með tveimur burðaröxl-
um. Þá má einnig bæta flothæfni
hjólbarðanna með því að hafa
fremur lítinn loftþrýsting í þeim,
atriði sem menn gefa oft ekki
nægilegan gaum.
Raðprófanir á sláttutæturum.
Hér á landi hafa fáir sláttutæt-
arar verið til prófunar hjá Bú-
tæknideild nú síðari ár. Ástæðan
er m.a. sú að athygli bænda og
innflytjenda hefur meira verið
bundin við fjölhnífavagna til vot-
heysskapar, sennilega vegna þess
að margir bændur eru með bæði
votheys- og þurrheysskap og geta
þá notað sama tækið á báðum
vígstöðvum.
Norðmenn, sem náð hafa lengst
Norðurlandaþjóða í votheysgerð
(um 70% af heyfeng), slá og hirða
nær allt með sláttutætara. Þeir
leggja því mikla áherslu á prófanir
á þessum tækjum og leggja sig
fram um að þróa þau þannig að
kröfur notenda séu sem best upp-
fylltar. Hér verður lauslega drepið
á þau atriði sem lögð er áhersla á
við raðprófanir og má ætla að
sömu áhersluatriði gildi við okkar
aðstæður.
Kastlengd heysins frá stút tæt-
arans hefur afgerandi áhrif á nota-
gildi hans, einkum ef aðstæður eru
erfiðar. Kastlengdin ákvarðast af
Freyr 351