Freyr - 15.05.1987, Blaðsíða 21
framleiðsluna á þeim punkti og
nota tækifæri til að draga úr fram-
leiðslu. Raunin varð önnur. Við-
bótarbúmarki var ausið út í stað
þess að lækka stærstu toppana.
Við þann vanda berjumst við í
dag, eða ættum að gera það.
Á síðasta sumri var byrjað að
kasta grímunni. Þá skrifaði Páll
Péturson grein í Tímann og fram-
kvæmdastjóri Stéttarsambands
bænda svaraði honum. Páll var á
móti eyðingu byggðar, vildi ráða
bót á vandanum með því að hjálpa
stóru búunum til að minnka við
sig, í hóflega stærð. Framkvæmda-
stjóri okkar vildi fækka bændum
með smærri bú, svo að hægt væri
að stækka stór bú. Að auki átti að
draga úr framleiðslu með því að
fækka smærri búum ennþá meira.
Ég sem smábóndi vil þakka þessa
hreinskilni. Nú vitum við að
hverju þessi starfsmaður okkar
vinnur, og vonandi bregðumst við
rétt við því.
Sjónarmið Framleiðsluráðs.
En það er meira blóð í beljunni.
Skv. Frey 1. tbl. 1987 gerðist það
meðal annars á fundi Framleiðslu-
ráðs 19. des. 1986 að skýrt er frá
fjölda bréfa og samþykkta, eink-
um varðandi fullvirðisrétt til sauð-
fjárframleiðslu og samhengi hans
og áframhaldandi búsetu í dreif-
býli. — „í þessum ályktunum er
því haldið fram að takmörkun á
framleiðslu sauðfjárafurða og
sums staðar mjólkur valdi byggða-
eyðingu ef ekkert verður að gert.
Yfirleitt eru bú smá á þessum
svæðum og margar þessara
byggða eru einangraðar og hafa
takmarkaða möguleika til annarar
framleiðslu. Fundurinn fellst á að
þessi sjónarmið hafi við mikil rök
að styðjast — en hins vegar væri
erfitt að ætlast til að einstök
byggðarlög væru undanþegin
þeim framleiðslutakmörkunum
sem beita þyrfti.“
Þar fauk gríman af öllum þeim
stóra hóp sem kallaður er Fram-
leiðsluráð landbúnaðarins. Þessir
ágætu menn eru ekki alveg á því
að við offramboð á vinnumarkaði
eigi fyrst að stöðva yfirvinnuna.
Nei, ekki alveg. Þeir vilja byrja —
og byrja — á þeim sem minnst
framleiða og búa þar sem ekki eru
tök á að fara í aðra framleiðslu.
Önnur stéttarsamtök byrja ekki,
eins og áður sagði, á því að ýta af
markaði, þeim sem minnst taka af
honum. Framleiðsluráð talar um
að „undanþiggja skerðingu“. Bú-
mark og síðar fullvirðisréttur er
úthlutun á rétti til framleiðslu á
takmarkaðan markað. Það vita
ráðamenn okkar. Þessum rétti
hefur verið úthlutað mjög mis-
munandi. Vegna væntanlegs út-
úrsnúnings tek ég fram að ég er
ekki að tala um fulla jöfnun, ég
nefni ekki óframkvæmanlegt at-
riði en mér finnst hægt að ætlast til
mjög mikillar jöfnunar. Hvað
sauðfjáreigendur í þessum byggð-
um snertir er verið að svelta þá út
á gaddinn, taka lífsbjörgina frá
þeim með stjórnvaldsaðgerð.
Ofan á allt saman mun vægast sagt
orka tvímælis að þessi
stjórnvaldsaðgerð eigi stoð í
lögum, (sbr. ítarlega grein um
lagalega hlið þessa máls í Mbl. 20.
jan. sl.). Sama gildir á vissan hátt
um flesta þá sem búa eingöngu
með sauðfé og hafa bústærð innan
þeirra marka sem þeir ráða við, án
utanaðkomandi vinnuafls.
Allt búmarkið eða hluti af
búmarld.
í vetur lét Tíminn vinna skýrslu
um meðalbúmark í sauðfé eftir
sýslum. Þetta ágæta blað mitt
sleppti að nefna einu orði, að víða
er þetta allt búmarkið hjá við-
komandi bændum, en annars stað-
ar er þetta ofan á tugi kúa, svína
og jafnvel fugla. Það sem skiptir
öllu máli er heildarbúmark jarð-
arinnar, hvort sem það eru kind-
ur, kýr eða svín. Meðalbúmark
sýslna segir ekki mikið, en það er
hægt að blekkja með því. Það eru
þessar meðaltalstölur sem öllu
tröllríða. Mér finnst best að af-
greiða þær með sögu sem glöggur
maður notaði nýlega í ræðu.
Sagan var um ósyndan mann sem
kom að vatni og fékk þær upplýs-
ingar að meðaldýpið væri einn
metri. Karlinn óð út í vatnið og
drukknaði.
Fyrir sjö öldum játuðust íslend-
ingar undir tröllsvernd af ótta við
eigin hákarla. Þegar vernd
tröllsins hafði staðið um stund
vildi tröllið afnema leifar sjálf-
stæðisins. Það gerðist á fundi í
Kópavogi. Þegar Árni gamli þrá-
aðist við að skrifa undir skjalið,
benti umboðsmaður ríkisvaldsins
og sagði: „Sjáið þið byssurnar“. Á
liðnu hausti riðu handhafar kon-
ungsvaldsins um héruð til að taka
við hyllingareið þeirra sem höfðu
bú innan vísitölumarksins. Þegar
einhver bóndinn þráaðist við
köstuðu umboðsmenn kóngsins
grímunni. Sá sem æðstur var að
tign sagði að nú hefðu þeir um
ekkert að velja, „ríkið gæti líka
ákveðið að semja alls ekki við
bændur", ef þeir sem teldust ekki
til stórbænda, neituðu að selja rétt
sinn fyrir baunadisk sem yrði upp-
étinn áður er sól gengi til viðar.
Annar handhafi máttarins bað
kotkarla að hafa sig hæga: „Þið
heyrðuð hvað fulltrúi fjármála-
ráðuneytisins sagði". Sá fulltrúinn
sem vísitölubóndinn hafði trúað
að væri sinn málssvari sagði efnis-
lega: Með því að lækka kaup ykk-
ar, matarpeninga, á liðnu hausti
settum við steininn undir löggina á
ykkur. — Ef við veltið núna
skapið þið grundvöll fyrir blómleg
bú hinna stóru og sá sem taldi sig
umboðsmann Drottins sagði:
„Bændur góðir, þið megið trúa því
að þetta er gert ykkur til góðs“.
Sem sagt miðaldir, andlega og
veraldlega.
Fjölskyldibú hæfa íslenskum
landbúnaði.
En það er ekki öll nótt úti enn.
Yfirgnæfandi meirihluti bænda
býr með þá bústærð sem íslenskur
landbúnaður hefur aðlagast, þ.e.
fjölskyldubúið. Ef við stöndum
saman, þá verður búið eðlilegum
Frh. á bls. 397.
Freyr 389