Freyr - 01.06.1987, Blaðsíða 14

Ráðunautafundur 1987
Pétur Þór Jónasson, ráðunautur,
Búnaðarfélagi íslands
Reynsla af votverkun
rúllubagga
Inngangur.
Votverkun rúllubagga hefur náð talsverðri útbreiðslu síðustu ár, og hafa ýmis
vandkvœði komið þar í Ijós svo sem vœnta má þar sem um nýja tœkni er að rœða. Frá
árinu 1982 til ársins 1985 jókst hlutur votheys í heyfeng á landinu öllu úr 10.7% í 13,5%
og má rekja þá aukningu að stœrstum hluta til rúllubagga. Svo er að sjá að þessi aukning
haldi áfram.
Pétur Pór Jónasson.
Árangur þeirra bænda sem hafa
reynt aðferðina hefur orðið æði
misjafn. Sumir hafa orðið fyrir
stórfelldum skakkaföllum, en aðr-
ir náð að verka úrvalsfóður. Þetta
kom m.a. fram í könnun sem gerð
var haustið 1983 (Tryggvi Eiríks-
son, 1984). Mistökin má bæði
rekja til þekkingarskorts á þeim
grunnreglum sem fylgja þarf við
alla votheysverkun og þó sérstak-
lega þeim reglum sem gilda við
votverkun rúllubagga. Má í því
sambandi benda á að stór hluti
þeirra sem reynt hafa þessa aðferð
verka ekki annað vothey og því oft
ekki aðeins um að ræða frumraun
422 Freyr
þeirra við notkun þessarar tækni
heldur einnig við verkun votheys.
Önnur veigamikil ástæða mis-
heppnaðrar verkunar eru lélegir
eða gallaðir plastpokar.
Síðustu ár hafa verið gerðar
margar tilraunir með verkun
rúllubagga í nágrannalöndum
okkar, enda hefur útbreiðsla að-
ferðarinnar orðið veruleg. Hér á
landi hafa verið gerðar allmiklar
tilraunir með verkun rúllubagga í
samvinnu Bútæknideildar og
Bændaskólans á Hvanneyri, auk
þess sem fylgst hefur verið með
árangri bænda í nágrenninu. Þá
hafa við skólabúið á Hvanneyri nú
í nokkur ár verið verkaðir rúllu-
baggar við hinar margbreytileg-
ustu aðstæður. Dýrmæta reynslu
er því þar að finna sem og hjá
þeim bændum sem notað hafa
aðferðina í nokkur ár.
Hitafar.
Af þeim tilraunum sem gerðar
hafa verið virðist mega draga þá
ályktun að sjaldan hitni verulega í
rúlluböggum eftir að þeir eru
komnir í poka. Hve hátt hitinn fer
er mjög háð lofthita við hirðingu
og næstu daga á eftir. Ef við lítum
til nágrannalandanna kemur ein-
mitt í ljós að árangurinn er því
betri sem norðar dregur og sumar-
hiti er lægri. í tilraun í Þrænda-
lögum varð í engu tilviki vart
heitgerjunar (Pedersen og Eggen,
1986). Hitastigið var á bilinu 20-
25°C í kjarna fyrstu vikurnar eftir
hirðingu, óháð sveiflum í lofthita
og því hvort um inni- eða út-
geymslu var að ræða. í tilraunum
við LTI á Ási (Kjus, 1986) steig
hitinn aðeins um 2-4°C frá pokun
og náði hitinn hámarki 2—10
dögum eftir hirðingu og féll síðan
tiltölulega hratt. Hitastigið við
pokun var þó mjög breytilegt
vegna mismunar í lofthita, sólar-
geislun og þurrefnisinnihaldi. Al-
mennt má segja að því meira sem
forþurrkað er því meiri er hita-
myndunin.
í tilraun á Hvanneyri sumarið
1984 var hiti mældur í 21 rúllu með
þurrefnisinnihald á bilinu 21-53%
og var hámarkshiti á bilinu 20-
26°C að undanskildu einu tilviki
þar sem hiti komst í 31°C.
Aukning frá fyrsta aflestri (í
sumum tilvikum 1-2 klst. eftir
pokun og í öðrum um 10 klst eftir
pokun) var á bilinu 0-4°C. í flest-
um tilvikum var hámarkshita náð
innan eins til tveggja sólarhringa,
en lengst liðu tæpir 4 sólarhringar.
Tími sem leið frá rúllun og þar til