Freyr - 15.06.1987, Blaðsíða 22

Finn Andersen
Óskir okkar og markmið
breytast með árunum
Um kynslóðaskipti og fleira í dönskum landbúnaði.
Bœndur eiga að tileinka sér nýjan hugsunarhátt og hver einstakur bóndi verður að taka
búskap sinn til endurskoðunar, segir greinarhöfundur, Finn Andersen. Hann er
sjálfseignarbóndi í Grauballe á Jótlandi og forystumaður í bœndasamtökum í heima-
högum sínum. Hann hefur á sl. ári haldið allmarga fyrirlestra um mannlegu hliðina á lífi
bœndafólks. Greinin birtist í Landsbladet 2. okt. 1986. Hún er stytt íþýðingu. Pó að hún
sé skrifuð fyrir danskt sveitafólk er margt í henni athyglisvert fyrir íslenska bændur. T. d.
er fróðlegt að kynnast hugmyndum höfundar um leiðir til að auðvelda kynslóðaskipti á
bújörðum. Pýð.
Offramleiðsla á matvælum í
heimshluta okkar, að nokkru af
pólitískum toga runnin, offjárfest-
ing margra bænda, vöntun á ungu
fólki í bændastétt og hár meðal-
aldur bænda (þriðjungur þeirra er
yfir sextugt), eru hlutir sem hvetja
til alvarlegrar umhugsunar. Því er
ekki að undra að margar bænda-
fjölskyldur finni til öryggisleysis
vegna framtíðarinnar.
Miklar breytingar hafa orðið í
öðrum greinum þjóðfélagsins
undanfarin ár. Má um það sem
dæmi nefna styttingu vinnutíma
meiri frí og breyttar neysluvenjur.
Við erum aldir upp til þess að
vinna, framleiða meira, afkasta
meiru — allt til þess að bæta
lífskjörin og sjá árangur erfiðis
okkar. Samt eru margir bændur
uggandi um framtíðina.
Allt leiðbeiningakerfi landbún-
aðarins hefur verið og er miðað
við að auka afköst og framleiðslu.
Og það er að vísu enginn vafi á, að
áfram verður þörf á hagræðingu
og meiri afköstum, en líklega frá
öðrum sjónarhóli, þ.e. ekki vegna
þess að menn vilji framleiða sem
allra mest og þá væntanlega með
meiri vinnu, heldur vegna þess að
menn vilja búa bændafólki betra
líf.
Við verðum að meta aðstæður
upp á nýtt. E.t.v. eigum við að
raða óskum okkar og markmiðum
í nýja röð. Við verðum að gera
upp við okkur sjálf og fjölskyldur
okkar hvað skiptir máli og hvað
ekki.
Óskir okkar og markmið
breytast með árunum. Það sem
maður metur mikils þegar maður
er 25 ára er kannski minna virði
fyrir mann á fimmtugsaldri. Eg
held líka að í þessum atvinnuvegi
sé þörf á því að menn séu opin-
skárri hver við annan. Við erum
aldir upp til þess að sjá um okkur
sjálf, líklega felst það í orðinu
sjálfstæður, en ef við eigum við
vandamál að glíma, fjárhagsleg
eða mannleg, erum við ekki sér-
lega góð að tala um þau við aðra.
Okkur finnst að við verðum helst
að ráða fram úr hlutunum sjálf og
ef við tölum við nágrannann um
vandamál okkar eigum við á hættu
að öll sveitin viti um þau. Vanda-
mál eru sem kunnugt er gott um-
ræðuefni í litlu samfélagi og þess
vegna þegjum við.
Það gleður mig mikið er ég sé
að þeim bændafjölskyldum fjölg-
ar, sem taka sér orlof. Það verð-
um við varir við í afleysingaþjón-
ustunni þar sem við eigum erfitt
með að anna eftirspurn eftir af-
leysingamönnum. Ég held að það
sé mikils virði að fara í orlof þar
sem unnt er að slaka á frá önnum
hversdagsins, upplifa eitthvað nýtt
og ekki síst gefur það færi á nýjum
kynnum sem e.t.v. geta orðið
jarðvegur fyrir nýjar hugmyndir.
Hugsast gæti að það leiddi til
breytinga sem gætu gert líf okkar
ánægjulegra.
Hvernig eigum við að bregðast
við nýjum tímum? Bændur eru
ólíkir og afstaða einstakra bænda-
fjölskyldna til tilverunnar er mis-
munandi og þess vegna getur ver-
ið erfitt að segja eitthvað sem á
við um alla, en ég vil benda á
nokkur atriði.
Ef við eigum að geta vænst þess
að ungt fólk leiti í þennan atvinnu-
veg þarf því að finnast eftirsóknar-
470 Freyr