Freyr - 15.07.1987, Blaðsíða 24

Þróun aðstöðu á búum bænda og
viðhorf þeirra til
heykögglagerðar.
Um þessi atriði mætti skrifa langt
mál, en frumskilyrði þess að þró-
un aðstöðu heima á búum bænda
vegna heykögglagerðar og fóðrun-
ar með þeim verði farsæl, er fyrst
og fremst komin undir jákvæðu
hugarfari þess sem þjónustuna
kaupir, þ.e. bóndans. Til þess að
þróa slíka aðstöðu þarf bóndinn í
raun að vera meira en jákvæður,
hann þarf að vera ákveðirm í að
gera heykögglun að föstum lið í
búskap sínum.
Atriði sem nefna má í þessu
sambandi eru m.a. þessi:
— Gera þarf áætlun út frá gróð-
urfari, túnstærð og búfé, um
nauðsynlega áburðarnotkun til
að ná nægum umframheyjum
til kögglagerðar.
— Gera þarf áætlun um hvaða
hey skuli köggla og hvar skuli
koma því fyrir, svo að það sé
aðgengilegt.
— Æskilegt væri að geta komið
kögglunarheystæðu fyrir í
hlöðuenda eða þar, sem mögu-
legt væri að blása undir heyið
og athafna sig vel við köggla-
gerðina.
— Góð geymsla þarf að vera fyrir
hendi (gryfja, síló, stórsekkir
o.s.frv.), hugsanlega sniglar
eða færibönd eftir atvikum.
— Æskilegt væri að bóndi fengi
kögglunarhey efnagreint fyrir
kögglun og gæti hagað íblönd-
un í það eftir því og fengið
nauðsynlegar leiðbeiningar
ráðunauta þar að lútandi.
— Bændur hafi það í huga að
vanda allan heyskap, þar eð
œtíð borgar sig best að öðru
jöfnu að köggla eins gott hey
og nýting heyforðans leyfir.
Óhætt er að fullyrða að bændur
eru yfirleitt mjög skammt á veg
komnir í þessum efnum, þótt
dæmi séu um hið gagnstæða.
Nokkur orð um rannsóknir og
leiðbeiningar varðandi
heykögglagerð.
Þótt allnokkuð sé vitað um fóðrun
með gras- og heykögglum, er þó
miklu fleira lítt eða ekki þekkt. Of
langt mál er að gera þessu skil í
smáatriðum. Almennt má þó
segja, að fóðrunarvirði heyja, og
þar með kjarnfóðurígldi þeirra,
aukist við kögglun. Þá er nokkuð
Ijóst að bæði átgeta og fóðurgildi,
a.m.k. til vaxtar og fitunar, eykst
að tiltölu meira við kögglun eftir
því, sem hráefnið — heyið —
verður lakara (síðslegnara). Þetta
segir hins vegar lítið um það,
hvers konar hey borgi sig best að
köggla, vegna þess að heykögglar
verða fyrst og fremst notaðir í stað
kjarnfóðurs en ekki heyja.
Þegar gætt er að áhrifum hey-
og kögglagæða á átgetu og orku-
Tafla 1. Meltanleiki á sama heyi óunnu og í kögglaformi gefnu
geldingum í mismiklu magni.
Mismunur
Hcy 4- kögglar
Meltanl. % Meltanleika-
Fóðrun Fóður Meðalt. Frávik einingar %
Viðhalds Hey 63,5 3,1
fóður ( + ) Kögglar 59,3 0,6 4,2 7.1
Viðhald Hey 65,9 1,6
+250 g þe. Kögglar 57,2 1,2 8,7 15,2
Samkv. Hey 63,3 3,6
átgetu Kögglar 51,7 1,0 11,6 22,4
Allir H. Hey 64,4 2,8
meðalt. Kögglar 56,1 3,5 8,1 14,4
búskap búfjár koma greinilega í
Ijós yfirburðir þess að köggla gott
hey en ekki slæmt. Almennt verð-
ur að stefna að sem mestum hey-
gæðum, sem eru afgerandi, hvort
sem vinnsla á sér stað eða ekki.
Vísast hér til greinar um þetta efni
eftir undirritaðan í Handbók
bænda 1986 (bls. 229—238).
Sem stendur eru rannsóknir á
fóðrunarvirði heyköggla í gangi
með mjólkurkýr á Tilraunastöð-
inni á Möðruvöllum og með
haustgelt hrútlömb á Tilrauna-
stöðinni á Skriðuklaustri.
Á Skriðuklaustri er verið að
bera saman fóðrunarvirði ýmissa
heygerða í óunnu formi og köggl-
uðu.
Er um að ræða allumfangsmikl-
ar sláturtilraunir til beinna mæl-
inga á nettóorkugildi þessa fóð-
urs. Þessar tilraunir hófust í jan-
úar 1985, en þrátt fyrir það liggja
endanlegar niðurstöður ekki fyrir,
m.a. vegna þess að ekki hefur enn
tekist að efnagreina öll skrokk-
sýni. Til nokkurs fróðleiks gefur
að líta í meðfylgjandi töflu (nr. 1)
niðurstöður in vivo meltanleika á
því heyfóðri sem gefið var í fyrstu
tilrauninni. In vitro meltanleiki
mældur hjá RALA og Ræktunar-
félagi Norðurlands reyndist um
63% í þessu heyi.
í hverjum flokki eru fjórir ein-
staklingsfóðraðir geldingar, nema
þrír, sem fóðraðir voru á heyi
samkvæmt átgetu.
Eins og sjá má er meltanleiki
mun lakari á kögglum, eins og
raunar þekkt er. Dæmið snýst hins
vegar alveg við fyrir nettóorku, en
bráðabirgðatölur benda til, að
kögglun auki nettóorku um 15—
20%.
Með öðrum orðum: Meltan-
leikatölur fyrir heyköggla in vivo
endurspegla mun hærra fóðurgildi
en samsvarandi tölur fyrir hey,
jafnvel svo að af heyi sem þarf
1,9—2,0 kg í FE og er um 63%
meltanlegt, mælist hafa við köggl-
um niður í u.þ.b. 1,6—1,7 kg/FE
þótt meltanleiki í skepnunum
meltist ekki nema u.þ.b. 58%.
552 Freyr