Freyr - 01.08.1987, Blaðsíða 7

Vísindin efla alla dáð
Vísindarannsóknir eru margs konar. Litróf
þeirra spannar allt frá grundvallarrannsókn-
um til framfara í hvers konar tækni.
Ávöxtur grundvallarrannsókna eru miklar
uppfinningar og stundum hreinar byltingar.
Dæmi um það er beislun kjarnorkunnar.
Vísindalegum grundvallarrannsóknum hefur
verið líkt við gæsina í ævintýrinu, sem verpir
gulleggjum og geti hún ekki sjálf ungað þeim
út, komi hjálpari til sögunnar í líki hagnýtra
rannsókna, sem ljúki verkinu og komi ungan-
um á legg.
Hagnýtar rannsóknir grundvallast á sam-
ansafnaðri þekkingu á náttúrunni og lög-
málum hennar og miðast við þarfir þeirrar
atvinnugreinar sem þær þjóna. Með starfi í
rannsóknarstofu eða á öðrum vinnustað er
viðfangsefnið fært skrefi nær úrlausn.
í dæmi Iandbúnaðarins á íslandi getur við-
fangsefnið verið að finna frostþolinn og blað-
ríkan grasstofn, rækta afurðamikinn búfjár-
stofn, leita að heppilegustu samsetningu fóð-
urs handa hámjólka kúm eða finna áhrif
mismunandi framræslu- og jarðvinnsluað-
ferða á jarðveg, gróðurfar og uppskeru túns í
mýrarjarðvegi, svo eitthvað sé nefnt.
Rannsóknastofnun landbúnaðarins á
Keldnaholti vinnur að öllum þessum verkefn-
um og mörgum fleiri. Hún er með tilrauna-
stöðvar í öllum landshlutum. Allt starf þessar-
ar stofnunar miðar að því að styrkja íslenskan
landbúnað, gera hann öruggari og hag-
kvæmari.
í þessu blaði er viðtal við Þorstein Tómas-
son, forstjóra Rannsóknastofnunarinnar, þar
sem rætt er um störf stofnunarinnar og
skipulag.
Rosknir menn í sveitum muna þá tíð að
búskapurinn og þá einkum fjölskyldubú-
skapur var sem næst sjálfum sér nógur, hestar
og menn lögðu til orkuna, eldsneyti var
heimafengið og matvæli voru geymd með
gamalkunnum aðferðum. Bændur bjuggu að
þekkingu fyrri kynslóða. Búmennska hvers og
eins, hæfni og dugnaður fjölskyldunnar og
móðir náttúra skáru úr um hvort búskapur-
inn blómgaðist. Sá þáttur er enn í fullu gildi.
En þróunin í íslenskum landbúnaði á þess-
ari öld hefur verið ör, bæði félagslega og
tæknilega. Öfl þau sem orka á hann breytast
skjótt nú á tímum.
Neysluvenjur almennings eru miklum
breytingum undirorpnar og sjaldan meira en
síðustu ár. Landbúnaðurinn bregst við þeim
með fjölbreyttari framleiðslu, nýjum vinnslu-
aðferðum og öflugari markaðssetningu.
Vegna sérstöðu okkar íslendinga í mörgum
greinum, m.a. vegna hnattstöðu landsins,
loftslags og sérstaks náttúrufars er nauðsyn-
legt að við gerum sjálfir rannsóknir á sem
flestum sviðum landbúnaðar. Það er fátt sem
við getum tekið beint frá öðrum þjóðum og
yfirfært á íslenskt umhverfi vegna þess að hér
á landi eru aðstæðurnar svo gjörólíkar.
Við getum tekið búfjárstofna okkar sem
dæmi: Við höfum annan nautgripastofn en
aðrar þjóðir. Sumarið hér er mun skemmra
en í flestum öðrum löndum og þess vegna
mun styttri útiganga. Fóðrið er öðruvísi og
fleira mætti telja. Þess vegna verðum við að
gera rannsóknir í nautgriparækt sjálfir, svo að
ekki sé talað um íslensku sauðkindina, ís-
lenska hestinn og fleiri tegundir, sem tæpast
eru til annars staðar.
Okkur er nauðsynlegt að hafa grasstofna
sem þola vel umhleypinga íslenskrar veðráttu
en gefa þó góða og örugga uppskeru. Við
þurfum að vita hvaða vélategundir og vinnu-
aðferðir henta best í landbúnaði okkar af
öllum þeim aragrúa véla og verkfæra, sem eru
á boðstólnum.
Við þurfum að vita hvert beitarþol landsins
er og afla vitneskju um hvernig landið verði
sem skynsamlegast nýtt. Við þurfum líka að
vita hvaða plöntutegundir henta best og
hvaða aðferðir eru árangursríkastar við að
græða land okkar upp á nýjan leik.
Frh. á bls. 589.
Freyr 575