Freyr - 01.08.1987, Blaðsíða 16

STÆRO
MUNNBITA BEITARHRAÐI
(mg) (munnbitar/min)
BEITARTIMI AT
(klst) (kg lifr efni/dag)
3
HÆO GROOURS (cm)
ÞETTLEIKI GROÐURS (fjoldi sprota .1000)
ATHRAÐI
(g þurrefni/min)
6
MUNNBITA BEfTARHRAOt
(g kfr etni) (munnbdar/mn)
BEITARTIMI
(klst)
3. mynd. Áhrif svarðarþátta á átgetu.
AT
(kg lifr efni/dag)
2,6
1,3
þroskuðum og blöðum frekar en
stönglum. Atgeta byggist því oft á
eftirfarandi þáttum:
1. Hversu fljótt eða auðvelt er að
éta plöntuna (G.W. Arnold
1981, J.Hodgson 1982a)
2. Hversu auðvelt er að komast
að plöntunni (J.Hodgson
1982a).
3. Hversu vel skepnunni líst á
plöntuna (G.W. Arnold 1981).
Astand grassvarðarins s. s.
hæð, þéttleiki og óbein gæði gróð-
ursins, eru afgerandi fyrir hversu
fljótt eða auðvelt er að éta plönt-
urnar. Þetta hefur síðan áhrif á
stærð munnbita, áthraða (fjölda
munnbita á tímaeiningu) og beit-
artímann, en allir þessir þættir
ákvarða átgetuna (P.D. Penning
1986) þar til hungrinu er fullnægt
eða líffræðilegir þættir dýrsins fara
að takmarka átið.
Áhrif hæðar og þéttleika
gróðurs á át eru samtvinnuð eins
og sést á 3. mynd. Eftir því sem
gróðurinn verður lægri aukast
áhrif þéttleikans og öfugt (J.L.
Black og P.A. Kenney 1984).
Minnki hæð eða þéttleiki plantn-
anna reynir skepnan að hala jöfnu
áti með því að auka áthraðann og/
eða beitarhraðann, en fari magnið
þ. e. hæð sinnum þéttleiki niður
fyrr viss mörk dregur úr átinu
(G.W. Arnold and M.L. Dudzin-
ski 1967 a,b). Þetta má því um-
orða þannig að átið eykst upp að
vissu marki eftir því sem gróður-
inn sem skepnurnar hafa auðveld-
an aðgang að vex, og nær hámarki
þegar það hættir að ákvarðast af
gróðurmagninu, en gæði og/eða
líffræðilegir þættir taka við (4.
mynd). Að vísu geta líffræðilegir
þættir skepnunnar í vissum tilfell-
um haft áhrif á átið áður en áhrif
svarðarins fara að vera takmark-
andi en það er sjaldgæft.
Miklum hluta úthaga hér á
landi, sérstaklega á hálendi, má
líkja við mósaik. Þar skiptast á
gróður og gróðursnauð svæði.
Þessi svæði geta verið mjög mis-
jafnlega stór, allt frá tugum cm
upp í hundruð m. Engin beit er á
gróðurlausu svæðunum, en þau
eru oft tekin með þegar meðal-
uppskera beitarsvæða er mæld.
Sérstaklega á þetta við um
minnstu gróðurlausu svæðin. í því
tilfelli er því ekkert samhengi milli
meðaltala fyrir uppskeru, þétt-
leika né hæðar gróðurs og átgetu.
Átgetan er aðeins tengd þessum
þáttum þar sem gróðursvörðurinn
er svo til samfelldur. Það er því
mikilvægt að rannsaka átgetu á
hverju gróðurhverfi eða gróður-
584 Freyr