Freyr - 01.01.1994, Blaðsíða 28

hvaða stéttir aðrar hafa tekið á sig
aðra eins kjaraskerðingu. 77/ við-
bótar kemur að bóndi hefur orðið
að fœkka fé umtalsvert og þar með
tapast ullarinnlegg sem áœtla má
varlega upp á um kr.70.000 sem
lœkka enn meðallaun á mánuði.
Af þessu œtti öllum að vera Ijóst
að nú er svo komið að það stefnir í
gjaldþrot, fátœkt og örbyrgð hjá
fjölda sauðfjárbænda.
Pessu til viðbótar lítur út fyrir
aukinn innflutning á landbúnaðar-
vörum. Það er ekki gott að spá um
hvaða áhrif það kann að hafa. það
mun reyndar ráðast af því hvernig
stjórnvöld hér á landi muni bregð-
ast við, munu þau beita jöfnunar-
gjöldum til að hafa hemil á inn-
flutningi, eða verður íslenskur
landbúnaður lagður endanlega í
rúst, kannski nánast á einni nóttu.
Á sauðfjárbúskapur sér
framtíð?
Ef augum er beint að sauðfjár-
framleiðslunni í ljósi þessarar
stöðu sem nú blasir við, vaknar sú
grundvallarspurning, hvort sauð-
fjárbúskapur á framtíð fyrir sér
sem raunhæf atvinnugrein. Ég
mundi svara þeirri spurningu á
þann hátt að til að svo megi vera
þurfi eftirfarandi atriði að koma
til:
Jöfnunargjöldum verði beitt til
hins ýtrasta.
Utflutningur á kindakjöti verði
raunhæfur valkostur.
Gerðar verði nokkrar breyting-
ar á búvörusamningi.
Sláturleyfishafar verða að
standa saman, að öðrum kosti taki
bændur sölumálin alfarið í sínar
hendur og sláturleyfishafar verði
einungis verktakar við slátrun.
Nú væri fróðlegt að velta öllum
þessum þáttum fyrir sér. En ég
mun í þessari grein aðeins fjalla um
útflutningsmálin.
Það er ekkert nýtt að flutt sé út
kindakjöt frá Islandi og hér fyrr á
árum fyrir all sæmilegt verð. Þar
var um að ræða frosið kjöt og um
tíma saltkjöt og stóð sá útflutning-
ur fram yfir 1960. Á síðustu árum
virtist ekki fást nánast neitt verð
fyrir kjötið og var svo komið að
það skilaði rétt upp í slátur- og
heildsölukostnað, en ekkert upp í
skilaverð til bænda og kom það í
gegnum útflutningsbætur. Það
þurfti því mikla fjármuni frá ríkinu
í útflutningsbætur. Með þessu
urðu útflutningsbætur það óvin-
sælar að þær voru felldar niður í
búvörusamningi og urðu Islend-
ingar fyrstir Evrópuþjóða til að
fella þær niður. Ég leyfi mér að
halda því fram að ef fengist hefði
sambærilegt verð á þeim tíma sem
búvörusamningur var gerður og nú
er að fást, hefði aldrei verið samið
um að fella þær að öllu leyti niður.
Reyndar tel ég að samningamenn
bænda hafi samið verulega af sér
að gefa þær að öllu leyti eftir og
það sést best á því að aðrar þjóðir
gera það ekki gagnvart sínum land-
búnaði. Mjög eðlilegt hefði verið
að að minnsta kosti hefði komið til
tímabundinn stuðningur við mark-
aðsaðgerðir erlendis.
Því er ekki að neita að þarna
bera þeir aðilar sem með þessi
útflutningsmál fóru mikla ábyrgð
og virðast þeir ekki hafa unnið
mikið í markaðsmálum með tilliti
til að ná góðum verðum, aðeins
virðist að menn hafi verið að velta
áfram vandamáli vitandi það að
útflutningsbætur björguðu málun-
um.
Það er of langt mál að fara frekar
út í fortíðina. Vissulega hafa sumir
staðið sig bærilega, en því miður
eru mistökin of mörg og stór.
Haustið 1992 komu inn á svo-
nefnda umsýslusamninga 150-160
tonn af kjöti, sem flutt voru út og
þá fékkst verð sem skilaði bændum
150-170 kr. á kg. Þess ber að geta
að slátur- og heildsölukostnaður
var ekki reiknaður á þetta kjöt
nema að hluta. Það leiðir hugann
að því að það er orðið tímabært að
skilja í sundur raunverulegan slát-
urkostnað og heildsölukostnað.
Þessu verður að breyta fyrir slátur-
tíð haustið 1994.
Á liðnu hausti komu um 800-850
tonn á umsýslusamninga og þar til
viðbótar eru um 300 tonn á inn-
leggsréttinum 100-105%. Þessi 300
tonn verða að fara úr landi til að
minnka birgðir hér innanlands.
Stóra málið er, hvernig á að
standa að þessum málum í framtíð-
inni? Á aðalfundi Landssamtaka
sauðfjárbænda 1993 er haldinn var
á Hvanneyri setti ég fram hug-
mynd um útflutningsráð, eða út-
flutningsnefnd fyrir kindakjöt.
Nokkuð var fjallað um málið og
samþykkt tillaga um að slíkri nefnd
yrði komið á. Utflutningsnefnd var
svo sett af Framleiðsluráði á liðnu
hausti og er tekin til starfa. Starf-
svið og vald þessarar nefndar er
ekki komið í það horf sem ég lagði
til á liðnu hausti, en kannski nokk-
uð í áttina.
Ég mun hér skýra nokkuð hug-
myndir mínar í hvaða formi ég tel
Verksvið útflutningsráðs.
* Útflutningsráð verði skipað bœ?idum.
* Allir umsýslusamningar bœnda um það kjöt sem til útflutnings
kemur verði gerðir við útflutningsráð.
* Útflutningsráð gerir samning við samtök sláturleyfishafa um slátur-
og geymslukostnað á umsýslukjöti.
* Utflutningsráð flytur að öðrujöfnu ekki út kjöt á eigin vegum. Leitar
eftir útflutningsaðilum og tekur við öllum hugmyndum um útflutn-
ing á kindakjöti.
* Útflutningsráð metur þá möguleika sem fyrir hendi eru,kannar
viðskiptakjör og annað það sem máli skiptir. Þeir aðilar sem sýna
það að þeir hafi raunhœfa sölumöguleika, fá það magn af kjöti sem
þeir hafa möguleika til að afsetja, sé þaðfyrir hendi, jafnframt fœr sá
aðili tryggingu fyrir því að einhver annar fái ekki kjöt til að
niðurbjóða á sama markaðssvœði.
* Útflutningsráð sér um að verðjafna til bœnda, þannig að þeir fái
sama verð fyrir sama gœðaflokk til útflutnings, hvar sem þeir búa á
landinu.
* Útflutningsráð hafi yfir því fjármagni að ráða sem œtlað er til
markaðsmála erlendis.
20 FREYR -1-2*94