Freyr - 01.01.1994, Blaðsíða 39

Margt leynist í vömbinni
Páll A. Pálsson, fv. yfirdýralœknlr
Fyrir allmörgum árum var 5-6 vetra
kú slátrað á bæ einum í Dýrafirði.
Kýrin hafði verið heldur vangæf,
fengið átleysisköst og því ekki verið
eins gagnsöm og vonast hafði verið
til.
Þegar sprett var á vömbina til að
hleypa út gorinu fannst þar sér-
kennilegur klútur úr þunnu gerfiefni
að stærð ca 78 x 85 cm. Heimilisfólk-
Mynd 1. Skýluklútur eftir 5 ár í œr-
vömb. Hvítu kúlurnar eru mýlar úr
œrvömb.
ið kannaðist strax við klútinn, því
kýrin hafði náð í hann þegar hún var
kálfur og sást til hennar sporðrenna
klútnum. Þessi klútur hefur því legið
í vömbinni í nærri fimm ár og má
vera að átleysisköstin megi rekja til
þessa aðskotahlutar. (Eftir frásögn
Jóhannesar Davíðssonar, Hjarðar-
dal neðri).
Klúturinn sem nú er dökkbrúnn á
lit virðist með öllu óskemmdur og
vel nothæfur enn sem skýluklútur ef
þörf krefði. (Mynd 1).
Mýlar (trichobenzoar) sjást öðru
hvoru í vömb á kindum og nautgrip-
um. Alkunnugt er að nautgripir,
einkum kálfar, fá óseðjandi fíkn til
að sleikja, naga og gleypa ómeltan-
lega hluti. Kálfar eru oft sólgnir í að
sleikja hár hver af öðrum, einkum ef
Mynd 2. Ullarmýlar úr œrvömb og
t.h. hármýlar úr kálfi.
þeir fá ekkert eða lítið gróffóður,
naga taglhár af hrossum, sleikja jöt-
ur o.s.frv. Stundum virðast kálfar
taka þennan ávana hver eftir öðrum.
Ullarát er velþekkt hjá sauðfé, t.d
fannafé og fé sem má þola langar
innistöður. Stálpuð lömb, sem höfð
eru á húsi með mæðrum sínum, taka
stundum upp á þessum ávana.
Afleiðing þessara sleikinga og
háráts getur orðið sú að hárin vöðlist
saman í vömbinni og myndi hár-
hnykla eða hárkúlur. Þegar frá líður
lileðst utan á þessar kúlur skán úr
gorefnum. Smám saman harðnar
skánin og fágast vegna sífelldra
vambahreyfinga. Stærð þessara svo-
kölluðu mýla er misjöfn allt frá kríu-
eggsstærð upp í það að vera ámóta
og stærsta epli. Oftast eru fáir mýlar
Mynd 3. Öngultaumar og tveir
þorskönglar úr œrkepp.
í vömbinni en geta stundum skipt
tugum eins og sjá má á mynd þar sem
20 mýlum er raðað á skýluklút þann
sem áður er getið.
Mýlar þessir voru tíndir úr vömb
vænnrar kindar frá Skógarnesi. Þeir
eru að stærð ámóta og hænuegg. Við
hlið þeirra má sjá hármýla úr kálfi,
sem notaður var í tilraunum á
Hvanneyri. (Mynd 2).
Þótt undarlegt megi virðast geta
kindur og nautgripir gengið með
mýla í vömbinni árum saman án þess
að það trufli starfsemi vambarinnar
eða standi skepnunni fyrir þrifum á
neinn hátt.
Ef litlir mýlar berast aftur í garn-
irnar geta þeir verið hættulegir, jafn-
vel lífshættulegir.
I sjávarplássum þar sem ýmislegt
tengt veiðiskap liggur á glámbekk,
sækir sauðfé oft í að naga slíka hluti
eða sleikja, ef á þeim eru leifar af
sjófangi hvers konar. Getur þá
stundum tekist illa til eins og sjá má á
mynd 3. Þar eru tveir þorskönglar og
samanvöðlaðir öngultaumar sem
fundust í kepp úr rígvænni kind frá
Eyrarbakka. Frh.ábls.33.
1-2'94 - FREYR 31
flutningsaðila reiðhrossa og útflutn-
ingsaðila hrossakjöts til Japan.
í þessari skýrslu er reynt að greina
frá öllum helstu málum sem stjórn
og markaðsnefnd F.hrb. fjallaði um
á umræddu starfstímabili. Aðal-
fundi F.hrb. 1993 er óskað góðra
starfa.
í stjórn F.hrb. voru:
Einar E. Gíslason, formaður,
Þórir Isólfsson, ritari, Birna Hauks-
dóttir, gjaldkeri. Bergur Pálsson,
Hólmahjáleigu, Hreinn Magnússon,
Leysingjastöðum, og Halldór Gunn-
arsson, varaformaður, en á aðal-
fundi 11.11.1993 gáfu formaður og
varaformaður ekki kost á sér. Berg-
ur Pálsson var kosinn formaður og
Þórir Isólfsson varaformaður.
Markaðsnefnd F.hrb. 1993:
Halldór Gunnarsson, formaður,
Sigurður Gunnarsson, Arnessýslu,
Jósep V. Þorvaldsson, Múlasýslum,
Baldvin Kr. Baldvinsson, Eyjafirði
og Þingeyjarsýslum, Elías Guð-
mundsson, V-Húnavatnssýslu, Jón
Gíslason, A-Húnavatnssýslu, Ingi-
mar Ingimarsson, Skagafirði, Skúli
Kristjónsson, Vesturlandi og Guð-
mundur Viðarsson, Rangárvalla-
sýslu. _ .
Fyrir hönd F.hrb.
Halldór Gunnarsson
Einar E. Gíslason