Freyr - 01.02.1994, Blaðsíða 21

Úr skýrslum
nautgriparœktarfélaganna
fyrir árið 1993
Jón Viðar Jónmundsson
Með breyttu formi á skýrsluhaldi í nautgriparœktarfélögunum sem fyrst kom til fram-
kvœmda á árinu 1992 hefur orðið mögulegt að birta niðurstöður skýrsluhaldsins enn fyrr
en áður var mögulegt.
Hér á eftir verður gerð grein fyrir
nokkrum helstu niðurstöðum úr
skýrsluhaldinu fyrir árið 1993 en far-
ið er mjög hratt yfir sögu þar sem
miklu nákvæmari niðurstöður birt-
ast bráðlega í Nautgriparæktinni en
hún berst öllum þeim bændum sem
þátt taka í skýrsluhaldinu.
Á árinu 1992 varð mikil aukning í
þátttöku í skýrsluhaldinu frá því sem
áður hafði verið. Á árinu 1993 var
áframhaldandi þróun til aukningar
þó að hún væri miklu minni en á
árinu áður. Þegar búum fjölgar á
sama tíma og nokkur fækkun mjólk-
urframleiðenda á sér stað á hverju
ári og sum þeirra búa hafa að sjálf-
sögðu verið þátttakendur í skýrslu-
haldi um árabil þá vex þátttaka hlut-
fallslega. Á árini 1993 lætur nærri að
72% mjólkurframleiðslu í landinu
hafi verið á búum þar sem skýrslu-
hald fer fram. Þessi þátttaka er ákaf-
lega breytileg eftir landsvæðum.
Eðlilegt er að telja ástand í þessu
efnum í ólagi í þeim héruðum þar
sem þátttaka nær ekki helmings
hlutfalli. Þessu marki ná ekki enn
Kjalarnesþing, Austurland og Aust-
ur-Skaftafellssýsla, en öll önnur hér-
uð eru yfir þessu marki. Af þeim
sem utan standa er hópurinn samt
enn alltof stór í Borgarfjarðarhér-
aði, Húnavatnssýslum og á Suður-
landi.
í öllum nálægum löndum er þátt-
taka bænda í almennu skýrsluhaldi
notuð sem helsti mælikvarði á fag-
legan styrk framleiðslugreinarinnar.
Ég held að það sé brýnt fyrir íslenska
bændur að öðlast fullan skilning á
Jón Viöar Jónmundsson.
þessum viðhorfum. Ekkert vafamál
er á því að þau munu á næstu árum
verða mikilvægari hér á landi, á hlið-
stæðan hátt og þau hafa á síðustu
árum orðið það í nálægum löndum í
tengslum við mjög aukna umræðu
um vottun á framleiðsluaðstæðum
og opnara framleiðsluumhverfi.
Bændur verða að gera sér fulla grein
fyrir að það eru fyrst og fremst þeir
sjálfir í daglegu starfi sem munu
skapa ímynd landbúnaðarins á kom-
andi árum. í síharðnandi samkeppni
sem óumflýjanleg virðist fyrir ís-
lenska mjólkurframleiðslu verður
hún að koma fram sem faglega sterk
grein með virkt innra eftirlit. Mæli-
kvarði á slíkt verður fyrst og fremst
almenn þátttaka í skýrsluhaldi. Þess
vegna sýna þeir bændur sem utan
starfsins standa í raun mikið stéttar-
legt andvaraleysi.
Skýrslufœrðum kúm hefur fjölgað
I töflu 1 er gefið yfirlit um þátt-
töku í einstökum héruðum ásamt
helstu meðaltalstölum. Samtals
voru skýrslur frá 886 búum í upp-
gjöri árið 1993 og er það aukning um
11 bú frá árinu 1992. Skýrsluhöldur-
um fækkar frá fyrra ári í Kjósarsýslu
og Austur-Húnavatnssýslu þó að
þátttaka f báðum þeim héruðum
væri áður tæpast það mikil að þau
mættu við slíkri þróun. Aukning
dreifist aftur á móti mjög jafnt á öll
héruð landsins.
Kýr sem koma á skýrslu eru fleiri
en nokkru sinni áður eða samtals
26.609 sem er 199 kúm fleira en árið
1992. Árskýr eru reiknaðar 19.586
sem er örlítil aukning frá fyrra ári.
Greinilegt er að hlutfall árskúa mið-
að við skýrslukýr alls hefur farið
lækkandi á allra síðustu árum. Á því
eru tvær greinilegar skýringar. End-
urnýjun í kúastofninum er orðin ör-
ari en hún var fyrir nokkrum árum
og hafa þar til dæmis auknar kröfur
um mjólkurgæði vafalítið haft var-
anleg áhrif. Annar þáttur sem einnig
hefur áhrif er að með hverju ári bera
fleiri og fleiri fyrsta kálfs kvígur á
haustmánuðum og það leiðir einnig
til lækkunar á áðurnefndu hlutfalli
milli árskúa og allra kúa.
Árið 1993 voru meðalafurðir eftir
hverja árskú í félögunum 4168 kg af
mjólk en það er aukning um 60 kg
frá árinu 1992. Þessi breyting á sér
stað þrátt fyrir það að enn dragi
heldur úr kjarnfóðurnotkun en hún
mælist aðeins 477 kg fyrir hverja
árskú, sem er lækkun um 5 kg frá
3*94 - FREYR 69