Freyr - 01.02.1994, Blaðsíða 28

Tafla 1. Verð á greiðslumarki - möguleg greiðslugeta kúabús.
Bú A Bú B
Búgreinatekjur: pr. lítra pr. lítra
Mjólk 52,58 52,58
Aðrar tekjur 0,44 0.36
Samtals 53,02 52.94
Breytilegur kostnaður: Samtals 20,46 24.23
Framlegð 32.56 28.71
Launakrafa 10,00 10,00
Til greiðslu fjárfestingar . . . . 22,56 18,71
NÚVIRÐI FRAMLEGÐAR
Avöxtunarkrafa 14%
Ár Núvirðisst. Bú A Núvirði BúB Núvirði
93/94 0,8772 22,56 19,79 18,71 16,41
94/95 0,7695 22,56 17,36 18,71 14,69
95/96 0,6750 22,56 15,22 18.71 12,63
96/97 0,5921 22,56 13,36 18,71 11,08
97/98 0,5194 22,56 11,72 18,71 9,72
Greiðslugeta á lítra 77.45 64,53
grundvelli landbúnaðarins, þar sem
útreikningur á breytilegum kostnaði
byggir á niðurstöðum búreikninga.
Þannig getur það verið einum bónda
tiltölulega hagkvæmt að kaupa
greiðslumark á því verði sem öðrum
reynist það erfitt eða ómögulegt.
3.2. Búféð.
Það skiptir verulegu máli í því
sambandi hvað greiðslumarkið má
kosta, hvort fjölga þurfi kúm og ám
til að framleiða upp í rétt sem fyrir-
hugað er að kaupa. Mikill munur er
á því hvort verið að kaupa upp í
væntanlegan niðurskurð í sauðfénu
og nýta afkastagetu kúnna sem hef-
ur ekki nýst, eða hvort eigi að
stækka búið með tilheyrandi aukn-
um ásetningi. Það kostar peninga að
fækka bústofninn og sá kostnaður
kæmi sem viðbót við keyptan full-
virðisrétt ef um það er að ræða.
3.3. Verðþróun afurðanna.
Verðþróun afurðanna á komandi
árum hefur mikið að segja um hve
fljótt aðkeypt greiðslumark fer að
skila hagnaði. Undanfarin ár hefur
raunverð mjólkur og kindakjöts
lækkað að raungildi. Það hefur gerst
bæði vegna þess að notkun ýmissa
aðfanga svo sem fóðurbætis hefur
minnkað, en einnig hafa bændur
tekið á sig raunlækkun afurðaverðs í
gegnum s.k. framleiðnikröfu í bú-
vörusamningunum. Hún var ákveð-
in með tilliti til samkeppnisstöðu
greinarinnar og hvað er að gerast hjá
öðrum kjötgreinum. Líklegt er að
raunverð fari áfram lækkandi á
komandi árum, fyrst og fremst til að
svara aukinni samkeppni á mark-
aðnum.
3.4. Þróun markaðarins.
Samkeppni hefur aukist verulega
á undanförnum árum á búvöru-
markaðnum. Bæði hefur samkeppni
milli kjötgreina aukist, og einnig
eiga mjólkurafurðir í stöðugt harðn-
andi samkeppni við aðra drykki og
álegg. Einnig hefur veruleg neyslu-
breyting átt sér stað á liðnum áratug.
Neysla kindakjöts hefur farið
minnkandi á síðustu árum og aðrar
kjöttegundir komið þar í staðinn.
Ovarlegt er að ætla að á þessari
þróun verði veruleg breyting á kom-
andi árum, þannig að líklegt er að
erfitt verði að koma í veg fyrir
áframhaldandi samdrátt í neyslu
kindakjötsins. Neysla mjólkuraf-
urða hefur verið að breytast á þann
veg að fitusnauðar afurðir hafa unn-
ið á en fituríkar seljast verr en fyrr.
Neysla mjólkur hefur verið óbreytt í
magni til en neysla á hvern einstak-
ling farið jafnt og þétt minnkandi.
Það skiptir því miklu hvernig til
tekst í markaðsmálum á komandi
árum um það þróun á verði greiðslu-
marks í mjólk verður það sem eftir
er búvörusamningsinstímans.
3.5. Lengd gildistíma
búvörusamningsins.
Núverandi búvörusamningur nær
fram í ágústlok árið 1998. Hann
gildir því í tæp 5 ár til viðbótar. Þetta
er nauðsynlegt að hafa í huga þegar
greiðslumark er keypt, því að ekki
er tryggt að keypt greiðslumark
nýtist lengur en út greiðslutíma bú-
vörusamningsins. Því er það óhjá-
kvæmileg krafa að keypt greiðslu-
mark skili hagnaði áður en búvöru-
samningurinn rennur út.
3.6. Framtíðarsýn bóndans.
Hvað hyggst bóndinn fyrir? Sá
sem á framtíðina fyrir sér við bú-
rekstur kaupir frekar greiðslumark
en sá sem á tiltölulega fá ár eftir við
búskapinn. Hvað um annað um-
hverfi, svo sem stöðu sveitarinnar,
úrvinnslustöðva og fleira sem skiptir
máli varðandi afkomuna og framtíð-
arstöðu búsins? Allt þetta getur haft
áhrif á hversu skynsamlegt það er að
að fjárfesta í auknu greiðslumarki.
3.7. Aðrir valkostir.
Skoða verður vandlega hvaða val-
kostir séu fyrir hendi við að nota það
fjármagn sem ætlað er til að kaupa
greiðslumark fyrir. Þar má nefna
eftirfarandi atriði:
* Almennir vexti á fjármagnsmark-
aði.
* Aðrir fjárfestingarmöguleikar.
* Áhætta sem fylgir fjárfestingunni.
* Útflutningur á kindakjöti.
Sá bóndi sem vill hafa sem mestan
arð af því fjármagni sem hann hefur
milli handanna, hlýtur að velta því
fyrir sér hvort það sé hagkvæmara
að kaupa greiðslumark eða nota
fjármagnið á einhvern annan hátt.
76 FREYR - 3*94