Freyr - 01.02.1994, Blaðsíða 35

Þankar um framleiðslustjórnun f
Ijósi NBC umrœðu
Ári Teitsson, héraðsráðunautur
Undirritaður átti þess kost á liðnu sumri að sœkja aðalfund norrœnu bœndasamtakanna
sem að þessu sinni var haldinn á Norður-Jótandi í byrjun ágúst.
Svo sem vænta mátti tengdust
meginumræðuefni fundarins þeim
milliríkjasamningum sem unnið er
að (EES, EB, GATT) og áhrifum
þeirra á landbúnað á norðlægum
slóðum. Ekki er ætlunin að gera
grein fyrir þeim umræðum hér en
reyna frekar að fjalla um starfshóp
þann sem undirritaður sat í.
Á aðalfundum NBC, sem haldnir
eru annað hvert ár, er venja að skipa
nokkra starfshópa með fulltrúum
allra aðildarlanda og er hverjum hóp
gert að fjalla um ákveðið svið og
gera fundinum grein fyrir niður-
stöðu hans. Kom í hlut undirritaðs
að sitja hóp sem fjallaði um fram-
leiðslutakmarkanir sem stjórntæki
við búvöruframleiðslu.
Fundarstjóri hópsins var Jörgen
Skovbæk, framkvæmdastjóri
dönsku bændasamtakanna.
Flópurinn ræddi fyrst um hvort
þörf væri á framleiðslustjórnun og
varð sammála um að ætti að tryggja
bændum afkomumöguleika væri
stjórnun nauðsynleg, bæði vegna
þess að framleiðslan er mjög breyti-
leg af völdum veðurfars og vegna
þess að landbúnaðarframleiðsla síð-
ustu ára hefur verið meiri en eftir-
spurn. Stýring er einnig nauðsynleg
vegna umhverfisverndar og byggða-
þróunar.
Hópurinn gerði sér grein fyrir að
framleiðslustjórnun getur gerst með
verðstýringu, styrkjakerfi eða
magntakmörkunum og jafnvel
blöndu af þessu, en tók enga afstöðu
til þess hver aðferðin væri vænleg-
ust, enda hlutverk hópsins aðeins að
fjalla um kosti og galla magntak-
markana.
Menn voru sammála um að magn-
takmarkanir gætu verið með breyti-
legum hætti, sem dæmi voru nefnd:
Ari Teitsson.
Lokun ræktunarsvæða, mjólkur-
kvótar, sykurkvótar, beinir samn-
ingar um framleiðslumagn, stjórnun
á framboði með birgðahaldi, há-
marksfjöldi dýra á hektara o.s.frv.
Einstakir bændur munu ætíð sjá
magntakmarkanir á eigin búi sem
pirrandi og sem skrifræði takmark-
andi fyrir atvinnufrelsi. Innan
hópsins var mestur áhugi á reglum
sem ákveða hámarksfjölda dýra á
hverja flatareiningu búsins.
Síðan voru magntakmarkanir
ræddar með tilliti til umhverfis og
byggðasjónarmiða og voru flestir
sammála um jákvæð áhrif þeirra,
bæði á umhverfi og byggðaþróun.
Sérstaklega var bent á áhrif tak-
markana á dýrafjölda á dreifingu
búsetu. Þá voru menn sammála um
að magntakmarkanir á framleiðslu
samhliða beinum stuðningi væru
heppilegri frá byggðasjónarmiði en
að styrkja byggð eingöngu með
hærra verði fyrir framleiðslu á
ákveðnum svæðum því að slíkt gæti
auðveldlega leitt til offramleiðslu.
Varðandi tekjur bændum til
handa og varðveislu samkeppnis-
hæfni þeirra var mat manna að
magntakmarkanir hafi jákvæð áhrif
á búvöruverðið og þar með á tekjur
bænda. Séu notaðir framleiðslukvót-
ar var þó talið mikilvægt að þeir
flyttust ekki með frjálsri sölu milli
manna því að þá myndi hátt verð á
kvótum rýra tekjumöguleika næstu
kynslóðar.
Pví var haldið fram að stjórnun á
framboði væri algjör nauðsyn á þeim
mörkuðum sem væru líklegir til of-
framboðs, en gæta yrði þess að ekki
yrði um ofstýringu að ræða.
Þá voru menn sammála um að
stjórnun á framboði væri því aðeins
möguleg að ekki kæmi sambærileg
vara utanfrá (innflutningur).
Þannig er magnstjórnun á fram-
boði í mótsögn við óskir um frjálsa
verslun með landbúnaðarvörur,
nema alþjóðasamkomulag takist um
stjórnun á framboði en það virðist
ólíklegt.
Þá var bent á að framleiðslukvóti
á einstökum búum gæti tafið fram-
þróun bæði í bústærð og virkni bús
og þannig rýrt samkeppnishæfni.
Þó kom fram að reynsla Dana
væri að með mjólkurkvótum með
föstum reglum um sölu kvóta og
útdeilingu þess sem losnar sé unnt að
halda markmiðum um tekjur bænda
og samkeppnishæfni.
Niðurstaða hópsins varð því að
helstu annmarkar við magntak-
markanir búvöruframleiðslu væru
skrifræði og hugsanlega rýrnandi
samkeppnishæfni til lengri tíma lit-
ið.
Kostir aðferðarinnar væru óum-
Frh. á bls. 87.
3*94 - FREYR 83