Freyr - 01.02.1994, Blaðsíða 40

Reiknað endurgjald í landbúnaði
Gunnlaugur A. Júlíusson
Bœndur hafa nýlega fengið bréf frá ríkisskattstjóra þar sem tilkynnt er um 1,47% hœkkun
á reiknuðu endurgjaldi þeirra og maka þeirra vegna vinnu við landbúnað.
Eins og allir vita sem til þekkja
hefur raunverð flestra búvara farið
lækkandi á liðnum árum. Einnig
voru framleiðsluheimildir (greiðslu-
mark) í rnjólk og kindakjötsfram-
leiðslu lækkaðar sl. haust (1,0% í
mjólkurframleiðslu og 9,25% í sauð-
fjárræktinni). Pví var ríkisskatt-
stjóra skrifað og farið fram á að
ákvörðun um hækkun á reiknuðu
endurgjaldi yrði dregin til baka og
færð fyrir því fyrrgreind rök og vísað
í lagaheimildir. Pví erindi hefur ver-
ið hafnað.
Þar sem margir bændur skráðu
reiknað endurgjald á skattleysis-
mörkum á sl. ári, þá munu þeir fara
upp fyrir skattleysismörk nú, bregð-
ist þeir ekki rétt við. Því er mikil-
vægt að bændur endurskoði áður
uppgefið reiknað endurgjald og óski
eftir lækkun á reiknuðu endurgjaldi
af búrekstri á þar til gerðu eyðublaði
(RSK 5.11) þar sem þess gerist þörf.
Það liggur frammi hjá skattstjórum
og umboðsmönnum þeirra.
Sérstaklega er brýnt fyrir þá
bændur sem búa við eftirfarandi að-
stæður að fara yfir þessi mál:
1. Bændur sem vinna eingöngu
við búreksturinn og hafa reiknað sér
endurgjald á skattleysismörkum. Ef
þeir lækka ekki hjá sér hið reiknaða
endurgjald, m.a. með hliðsjón af
niðurfærslu greiðslumarks, lækk-
andi raunverðs á afurðum og hækk-
un á reiknuðu endurgjaldi, þá geta
þeir lent í skattgreiðslu af reiknuðu
endurgjaldi.
Það skal tekið fram hér að gefnu
tilefni að bændur þurfa ekki að
reikna sér hærra endurgjald af bú-
rekstrinum en sem nemur skattleys-
ismörkum. Þeir greiða sama skatt-
hlutfall af launum sínum og hagnaði
búsins. Því er rétt undir öllum venju-
legum kringumstæðum að reikna
laun á skattleysismörkum og greiða
síðan skatt af hagnaði ef um hann er
Gunnlaugur A. Júlíusson.
að ræða. Það hefur komið fyrir að
skattstofur hafa reiknað bændum
laun af búinu langt umfram skatt-
leysismörk og bændur látið því
ómótmælt sökum ókunnugleika.
2. Þeir bændur og makar þeirra,
sem afla sér tekna utan bús, lenda í
því að óbreyttu að reiknað endur-
gjald af búrekstri hækkar umfram
það sem eðlilegt er. Því nýtist skatt-
kort og persónuafsláttur verr en
skyldi á móti launatekjum utan
búsins, sé endurgjaldið ekki fært
niður í samræmi við samdrátt á
greiðslumarki.
Ríkisskattstjóri hefur samkvæmt
beiðni haft samband við skattstjóra
úti á landi og farið fram á það við þá
að þeir gefi bændum rýmri tíma en
gefinn var upp til að ganga frá breyt-
ingum á reiknuðu endurgjaldi.
Reyndar er rétt að taka það fram að
hægt er að breyta því hvenær sem er
á árinu.
Hve hátt endurgjald eiga
bœndur að relkna sér af búlnu?
Viðmiðunartekjur af landbúnaði
fyrir árið 1994 hafa verið ákvarðaðar
af ríkisskattstjóra kr. 652.704 fyrir
einstakling og 1.305.408 kr. fyrir
hjón. Þessi viðmiðun er reiknuð út
frá verðlagsgrundvelli fyrir mjólkur-
framleiðslu og sauðfjárframleiðslu.
Þar er miðað við 400 ærgilda bústofn
í sauðfjárrækt (7625 kg framleiðslu)
og 440 ærgilda bústofn í mjólkur-
framleiðslu (79.443 lítra fram-
leiðslu). Ekki þarf að reikna hærra
endurgjald ef búið er stærra, en rök-
styðja þarf það, t.d. með tilvísun til
bústærðar, sé reiknað lægra endur-
gjald. Eðlilegt er að framvísa upp-
lýsingum um greiðslumark fyrir
mjólk og sauðfé og taka mið af verð-
lagsgrundvöllum í alifuglarækt. Á
hinn bóginn vandast málið þegar
kemur að garðrækt, kartöflum,
svínarækt, hrossarækt, ferðaþjón-
ustu og loðdýrarækt. Varðandi þess-
ar búgreinar er ekki um neinar
handfastar viðmiðanir um vinnu-
framlag að ræða. Því verður að áætla
reiknað endurgjald fyrir þessar bú-
greinar.
Almennt virðist ekki skynsamlegt
fyrir bændur að reikna sér hærri laun
af búrekstrinum en þörf er á, því að
greiða þarf tryggingargjald af bú-
rekstrinum af reiknuðum tekjum og
uppsafnað tap fyrnist eftir 5 ár. Sér-
staka aðgát þarf að hafa þegar unnin
er launavinna utan bús. Skattleysis-
mörk eru nú 686.724 kr. á ári
(57.227 kr. á mánuði) fyrir einstak-
ling og 1373.448 kr. á ári fyrir hjón
(114.454 kr. á mánuði) eða hlutfalls-
lega lægra eftir bústærð.
Atvinnuleysisbœtur.
Vegna samdráttar í landbúnaði á
undanförnum árum, sérstaklega
innan sauðfjárræktarinnar, er víða
dulið atvinnuleysi til sveita. Búin
eru víða það lítil að þau framfleyta
varla meðalfjölskyldu.
Fram hefur komið að oft er mis-
brestur á að eiginkonu séu reiknuð
laun af búinu, og því ekki greitt
88 FREYR - 3 94