Freyr - 15.03.1994, Blaðsíða 20
Miklar framfarir í sauð-
fjárrœkt á liðnum áratugum
Jón Viðar Jónmundsson, búfjárrœktarráðunautur hjá BÍ
Eftirfarandi erindi flutti Jón Viðar Jónmundsson á fundi um stöðu sauðfjárrœktar hér á landi
sem haldinn var á Hvammstanga 9. júní 1993. Þó að nokkuð sé umliðið heldur efni þess
gildi sínu og fór því blaðið fram á það við höfund að fá það til birtingar. «jf f ■
Ég á að ræða hér þátt rannsókna
menntunar og leiðbeininga í sauð-
fjárframleiðslunni. Hér er að sjálf-
sögðu um svo viðamikið efni að
ræða að því verða ekki gerð nein
tæmandi skil í stuttu máli. Ég mun
hér því stikla á stóru. Ég vil leggja
áherslu á það hve mikilvæg samþætt-
ing rannsókna og leiðbeininga hefur
verið í uppbyggingu öflugrar fjár-
ræktar hér á landi á þessari öld, hver
staðan er í dag og þær breytingar
sem helstar eru í augsýn í þessum
efnum á allra næstu árum.
í upphafi má velta fyrri sér þeirri
spurningu hvort sauðfjárrækt geri að
einhverju leyti aðrar kröfur til okkar
á sviði rannsókna og leiðbeininga en
aðrar búgreinar. Ég vil raunar full-
yrða að svo sé. Skýringin virðist mér
mjög einföld. Petta er sú búgrein
sem nánast er tengd landinu sjálfu
og búskaparlegri sérstöðu þess.
Þetta kallar á að við þurfum í þessari
grein fremur en flestum öðrum að
leita lausna á okkar sérstöku vanda-
málum. Hér getum við ekki stuðst
jafn mikið við yfirfærslu á erlendri
þekkingu, eins og mögulegt er í öðr-
um búgreinum. Á hitt er einnig að
líta að sauðfjárrækt er miklu minni
þáttur í landbúnaði nálægra þjóða
en hér og af þeirri ástæðu er þar
einnig fremur ófrjóan akur að plægja
í samanburði við aðrar greinar. Pessi
sérstaða gerir það að í þessari grein
verðum við að reiða okkur á eigin
þekkingu, reynslu og færni. Við
verðum okkar gæfu smiðir þar meira
en í öðrum greinum.
öflugar rannsóknir í
sauðfjórrœkt.
Ég vil fullyrða að þegar þróun
þessarar búgreinar er skoðuð hér á'
Jón Viðar Jónmundsson.
landi á síðustu áratugum í saman-
burði við sauðfjárbúskap í öðrum
löndum þá sé augljóst að hér á landi
hefur verið mjög öflug rannsóknar-
starfsemi í sauðfjárrækt, rannsókn-
arstarfsemi sem hefur verið í góðum
tengslum við þróun í greininni sjálfri
og hefur því skilað sér vel. Petta
hefur öðru fremur verið tryggt með
miklum tengslum þeirra sem í rann-
sóknum og leiðbeiningum starfa
sem stuðlað hefur að hraðri dreif-
ingu á niðurstöðum til bænda. Hér
er nærtækast að vitna til lands-
þekktra starfa Halldórs Pálssonar
sem um aldarfjórðungs skeið stjórn-
aði leiðbeiningarstarfi í greininni
hér á landi og rannsóknarstarfi og
var á sama tíma einn virtasti vísinda-
maður í sauðfjárrækt í heiminum.
Pað er einnig staðreynd að víða er-
lendis er vitnað til íslands sem hins
talandi dæmis um árangursríka og
virka starfsemi á þessum sviðum.
Einn þáttur í að tryggja góðan ár-
angur er einnig að íslenskir fjár-
bændur hafa í samanburði við starfs-
bræður sína í nálægum löndum mjög
góðan og almennan þekkingargrunn
sem m.a. markvisst og öflugt
fræðslu- og leiðbeiningastarf hefur
byggt upp.
Reynum því aðeins nánar að
glöggva okkur á því hvað liggur að
baki slíkum staðhæfingum. Ég vil
nefna örfá stór dæmi um áhrif af
árangursríku rannsóknarstarfi á
þróun greinarinnar á undanförnum
áratugum.
Snemma á þessari öld breyttu til-
raunir Þóris Guðmundssonar með
sfldarmjölsgjöf með beit miklu um
afurðasemi hjá íslensku sauðfé og
íslenskir bændur hófu að fóðra fé til
afurða. Við þá þekkingu hefur síðan
gríðarlega mikið bæst. Fyrir um
fjórum áratugum voru umfangs-
miklar tilraunir með fengieldi hafn-
ar á tilraunabúinu á Hesti. Þessi
breyting barst fljótt út til íslenskara
bænda og átti verulegan þátt í mikilli
farmleiðniaukningu sem skapaðist í
greininni með aukinni frjósemi.
Einnig má minna á tilraunir með
haustbötun sláturlamba sem var bú-
skaparlag sem náði mikilli út-
breiðslu og hafði mikil áhrif í sauð-
fjárframleiðslunni hérlendis á þeim
árum sem hún var mest, þó að
breyttar markaðsaðstæður hafi kall-
að á önnur viðhorf til þessa þáttar.
Miklar beitartilraunir hafa verið
gerðar sem skilað hafa mikilli þekk-
ingu þó að þar séu margir þættir
óleystir enn. Par er einnig um að
ræða svið þar sem stefnumótun um
þróun greinarinnar hlýtur að eiga að
ráða miklu um áherslur í rannsókn-
um á komandi árum.
204 FREYR - 6*94