Freyr - 15.03.1994, Blaðsíða 21

Pórir Guðmundsson.
Halldór Pálsson.
Slefán Aðalsteinsson.
í sambandi við meðferð sauðfjár
minni ég á rannsóknir Halldórs Páls-
sonar á Hesti fyrir rúmum fjórum
áratugum í sambandi við að að láta
gemlinga ganga með lambi. Niður-
stöður þeirra tilrauna urðu grunnur
að breytingum í búskaparháttum að
þessu leyti sem hafa haft mikla þýð-
ingu fyrir aukna framleiðni í sauð-
fjárrækt hér á landi. Aðra mikla
breytingu í meðferð sauðfjár hér á
landi og verðmætum framleiðslunn-
ar má benda á sem gerist um áratug
seinna þegar tilraunir með vetrarún-
ing sauðfjár hefjast undir forystu
Stefáns Aðalsteinssonar. Pessi þátt-
ur hefur síðan í kjölfar tilrauna á
tilraunabúunum fyrir um áratug síð-
an verið að taka breytingum í átt til
haustrúnings fjár á allra síðustu
árum sem vafalítið hefur haft þýð-
ingu til að halda verðmætum ullar-
innar. Þessum þætti hefur verið fylgt
eftir með skipulegu fræðslu- og leið-
beiningastarfi.
Öflugt rœktunarstarf.
í sauðfjárrækt hér á landi tókst að
byggja upp virkt og öflugt almennt
ræktunarstarf fyrr en í flestum öðr-
um löndum og ekki hvað síst á því
sviði horfa margar erlendar þjóðir til
okkar öfundaraugum. Með virku
leiðbeiningarstarfi sem ekki hvað
síst var byggt upp á sýningahaldi sem
um leið var mjög öflugt fræðslustarf í
greininni voru bændur hvattir til að
rækta upp afurðamikið sauðfé og
þeim kennt að meta kosti sauðkind-
arinnar. Grunnur að þessu voru
miklar og traustar rannsóknir. Petta
hefur skilað sér í gífurlegum breyt-
ingum á íslenska fjárstofninum, en
árangurinn hafa menn rækilega geta
sannfærst um á síðustu árum, m.a. á
fjárræktarbúinu á Hesti, þar sem er
árangur af markvissri beitingu
skýrra mælinga í ræktuninni um ára-
tuga skeið.
Aðrir mjög veigamiklir þættir í
árangursríku ræktunarstarfi í sauð-
fjárræktinni er mikið og öflugt
skýrsluhald á meðal fjárbænda og
notkun sauðfjársæðinga. Hér á landi
var byggt upp almennt afurða-
skýrsluhald fyrr en dæmi eru um í
öðrum löndum og mikilvægi þess
fyrir árangursríkt ræktunarstarf held
ég sé ljóst flestum fjárbændum sem í
slíku starfi taka þátt. Á það má í
þessu sambandi benda að í nálægum
löndum hafa líkar hremmingar
gengið yfir fjárbúskap á allra síðustu
árum og hér á landi en mér virðist að
hér hafi okkur tekist mun betur en
nágrönnum okkar að halda uppi al-
mennri þátttöku bænda í þessu starfi
sem er í mínum huga bending um
skilning þeirra á mikilvægi þess.
Sauðfjársæðingar urðu hér á landi
mun fyrr virkur þáttur við dreifingu
úrvalsgripa í ræktunarstarfinu en
dæmi er um hjá öðrum sauðfjárrækt-
arþjóðum. Þar var byggt á traustri
fræðslu þeirra sem grunninn lögðu.
I tengslum við þennan þátt má
einnig minna á rannsóknir í sam-
bandi við notkun frjósemishormóna
þar sem hér á landi voru fyrir um
fjörutíu árum gerðar tilraunir sem
voru tímamótatilraunir á þessu sviði
þó að þetta hafi aldrei orðið almenn-
ur þáttur í fjárbúskap hér á landi.
Fyrir tæpum tveim áratugum verða
samstillingar gangmála almenn
tækni í tengslum við sæðingarnar.
Par höfum við að vísu dæmi um
erlenda þekkingu sem á örskömm-
um tíma er aðlöguð hérlendum að-
stæðum með góðum árangri. Nú á
síðustu árum hafa veigamestu verk-
efnin verið að sveigja ræktunarstarf-
ið að kröfum um fituminna kjöt fyrir
markaðinn, en það er sameiginlegt
vandamál í sauðfjárrækt um nær all-
an heim. Þar hefur mikil þekking og
reynsla safnast. Ný tækni hefur bæst
við með ómsjá sem gerir mögulegt
að meta þessa þætti á lifandi fé og
þar má vafalítið ná miklum árangri á
allra næstu árum með skipulegu
starfi sem við höfum allan grunn til
að geta unnið.
Erfðir sauðallta.
Nefna má hér almenna þekkingu
um erfðir sauðalita, sem Stefán Að-
alsteinsson aflaði fyrir rúmum tveim
áratugum, þó að margir erlendir vís-
indamenn hefðu fengist við þær
rannsóknir um áratuga skeið. Þessi
þekking hafði á tímabili hagnýta
þýðingu í ullar- og gæruframleiðslu
og mun vafalítið einnig hafa það í
framtíðinni. Þá má minna á rann-
sóknir sem nú er unnið að til að geta
metið tvískinnung, algengasta galla í
5*94 - FREYR 20S