Freyr - 15.03.1994, Blaðsíða 23

samband getur árangur starfsins
aldrei orðið nema takmarkaður.
í sambandi við almennt fræðslu-
starf má minna á verkefni eins og
almenna fagbók um sauðfjárrækt,
sem þessi mikla bókaþjóð á ekki
þrátt fyrir allt. Hugsanlega ber að
huga að fagtímariti í greininni eins
og þekkist í nálægum löndum og vel
er þekkt í hrossarækt hér á landi. Þá
minni ég á að framtíðin er það sem
skiptir máli og til að tryggja framtíð
öflugs rannsóknarstarfs verður að
huga að því að endurnýjun verði á
hæfu fólki á því sviði.
Meginbreytingu á áherslum frá
því sem var til þess sem er, má ef til
vill í sem stystu máli orða að áður var
markmiðið að geta framleitt sem
mest þar sem markaður var nægur. í
dag er það markaðurinn sem
stjórnar og hann þarf að þekkja og
miða þróun að því að mæta síbreyti-
legum kröfum hans. Slíkar breyting-
ar umturna samt í engu um grund-
vallaráherslur á hagkvæmri fram-
leiðslu sem tekur mið af þeim lífeðl-
isfræðilega ferli sem framleiðslan
lýtur. Skilningur og þekking á þeim
hlutum verður ávallt grundvallarat-
riði.
í þeim áherslum sem Fagráð í
sauðfjárrækt hefur lagt á rannsókn-
arverkefni er því áhersla lögð á
lækkun kostnaðar við framleiðslu,
vinnslu og verkun sauðfjárafurða
sem og að auka sveigjanleika fram-
leiðslunnar sem tryggi aukið fram-
boð á fersku kjöti á markað, auk
áherslu á þætti sem lúta að vöruþró-
un og markaðssetningu.
Það þarf einnig að hyggja að
nýjum verkefnum á fleiri sviðum.
Það verður sífellt mikilvægara í
markaðsstarfi að halda uppi ímynd
framleiðslunnar. Fyrir íslenskar
sauðfjárafurðir er hún skýr; hollar
ómengaðar náttúruafurðir. Þessu
þarf hins vegar að sinna í auknum
mæli og eru t.d. rannsóknir
Brynjólfs Sandholts dæmi um slíkt. í
því sambandi þá vil ég einnig benda
á hvort ekki megi sækja hugmyndir
til MLC í Bretlandi og hér mætti
huga að samvinnu kjötgreina í al-
mennu kynningar-, fræðslu-, leið-
beininga- og rannsóknarstarfi.
Eins og ég hef lagt áherslu á er sá
grunnur sem íslenskir bændur hafa í
þekkingu og reynslu í sauðfjárrækt
traustur. Þess vegna eru þeir vafalít-
ið mjög fúsir til að leita nýrra leiða í
framleiðslu. Þau tæknilegu vanda-
mál sem mæta mönnum þar mun
markviss rannsóknarstarfsemi leita
lausna á og vafalítið finna hverju
sinni eins og við höfum reynslu af að
gert hefur verið á undanförnum ára-
tugum.
Um leið er ástæða til að leggja á
það áherslu að sum stærstu vanda-
mál sauðfjárræktarinnar í dag eru
bundin gerð greinarinnar og eru því
þess eðlis að þau verða ekki leyst af
rannsóknarstarfi. Þar kemur til
stefnumörkun stjónvalda og stéttar-
innar. Á það er einnig ástæða til að
leggja áherslu að skýr stefnumörkun
ræður miklu um árangur rannsókna-
og leiðbeiningastarfs. Slíkt starf
verður að taka mið að framtíðarþró-
un. Vegvísar í þeirri þróun þurfa að
vera skýrir til að rétt leið verði röt-
uð. í dag er íslensk sauðfjárfram-
leiðsla um margt á krossgötum. Þess
vegna er þetta hlutverk sjórnvalda
nú brýnt.
Á síðustu árum tel ég t.d. að
glöggt megi greina meiri skiptingu í
sauðfjárframleiðslu á milli þeirra
sem hafa allt framfæri sitt af þessari
búgrein og hinna sem hafa hana sem
hliðarþátt í tekjuöflum með öðrum
störfum. Eftir því sem þessi sundur-
greining eykst þá er einnig líklegt að
þarfir þessara hópa fyrir leiðbein-
ingar og fræðslu verði ólíkar. Þetta
er þróun sem víða í Evrópu gengur
nú mjög hratt og uppbygging leið-
beininga- og fræðslustarfs og rann-
sókna tekur mið af.
Það mun yfirlýst stefna stjórn-
valda að draga úr beinum stuðningi
við atvinnugreinar en hins vegar að
vinna að því að almenn skilyrði at-
vinnurekstrar séu sem best. Eg tel
mig hafa leitt að því rök að markvisst
rannsóknar- og leiðbeiningastarf í
íslenskri sauðfjárrækt hafi á liðnum
áratugum skilað miklu. I dag er mik-
il umræða í þjóðfélaginu um nauð-
syn þess að efla rannsóknar- og þró-
unarstarf í atvinnulífi til að tryggja
hér áframhaldandi velferðarþróun.
Þetta er tvímælalaust satt og rétt.
Það er því sannfæring mín að til þess
að treysta stöðu sauðfjárbúskapar í
íslenskum landbúnaði geti
stjórnvöld fátt gert markvissara og
árangursríkara en tryggja þessa
þætti. Hins vegar er ég ekki öruggur
um að sannfæring íslenskra stjórn-
málamanna í þessum efnum sé meiri
en svo að mikil þörf verði á að minna
þá á þennan þátt einnig í dag og á
komandi árum svo að þeir hið
minnsta hverfi ekki frá trúnni. Það
held ég íslenskir sauðfjárbændur
þurfi að muna. Þeir hafa sýnt þann
skilning á undanförnum áratugum
og ég trúi ekki öðru en þeir geri sér
fulla grein fyrir að þar er einnig
lykillinn að betri framtíð.
MOlflR
Þrjú ráð handa
eldabuskunni
Ert þú í hópi þeirra sem láta heit-
an rétt standa og kólna í marga
klukkutíma áður en hann er settur
inn í ísskáp? Það eru margir sem
gera þetta. Og það er skakkt. Lands-
bladet hefur eftir hollustuverndinni í
Danmörku að heitan mat eigi að láta
inn í ísskáp. Aðeins eigi að láta rjúka
af honum stutta stund - annars fái
bakteríurnar alltof góð vaxtarskil-
yrði.
Salmonelluvandamálið í Dan-
mörku hefur leitt til þess að holl-
ustuverndin þar hefur staðið fyrir
kynningarátaki í hollustuháttum
með matvæli og m.a. voru 1.020
menn og konur eldri en 15 ára spurð
um eldhúsvenjur sínar. Kom þar í
ljós að meiri fræðslu væri þörf. Þriðj-
ungur af þeim sem spurðir voru þíða
frosið kjöt utan við kæliskápinn og
það er misskilningur. Hið rétta er að
þíða öll frosin matvæli í kæliskáp.
Það er líka skakkt að framreiða
hakkabuff sem er rautt í sárið. Allt
hakk og niðurskorið kjöt á að steikja
í gegn. Aftur á móti þarf ekki að
gegnsteikja heil kjötstykki á sama
hátt, þar sem bakteríurnar eru yfir-
leitt á yfirborði kjötsins.
Þriðji boðskapurinn er að halda
eigi hráefnum aðskildum við mat-
reiðslu. Og mikilvægt er að hrávara
og tilbúinn matur liggi ekki saman.
6*94 - FREYR 207