Freyr - 15.03.1994, Blaðsíða 42

Nokkur orð um
íslensk bœndasamtök
Birkir Friðbertsson, Birkihlfð
Samkvœmt samþykkt síðasta aðalfundur Stéttarsambands bœnda hefur verið unnið að
endurskoðun félagskerfisins í samvinnu við Búnaðarféiag íslands. Endurskoðunin hefur
nœr eingöngu beinst að því að sameina Búnaðarféiag og Stéttarsamband með þeim
árangri að fyrir liggur nú samþykkt fyrir ný bœndasamtök á grunni þessara tveggja
félagsheilda.
Þegar þessum samþykktum verð-
ur vísað til hins almenna bónda og
hann krafinn um svar við því hvort
þetta spor skuli stigið, þá þarf að
vera ljóst hverjir eru kostir við breyt-
ingum og hverjir ókostirnir.
Þar sem meira virðist hafa borið á
hugsanlegum kostum samrunans í
umræðu manna og væntanlega við
samningaborðið er ekki úr vegi að
bent sé á líklega ókosti og vafasama
ávinninga.
Meta þarf hvort merkjanlegur og
raunverulegur sparnaður verði
vegna þessara breytingar. Hvar
hann kæmi hugsanlega fram? Hvort
sparnaðar er helst að vænta vegna
þess að dregið er úr valddreifingu og
áhrifamætti bænda sjálfra og/eða
einstakra landshluta sérstaklega.
Skoða þyrfti samkvæmt hug-
myndum að skipuriti hvernig ný
sameinuð samtök litu út stjórnunar-
lega séð og þá hvort ætla mætti að
kerfisbreytingin gæti leitt til einföld-
unar og skilvísari afgreiðslu, t.d. í
þeim málaflokkum sem Stéttarsam-
bandið hefur átt að hafa á sínu borði
og vera í forsvari fyrir samkvæmt
samþykktum þess.
í mínum huga kristallast kerfis-
breytingin ekki síst í því hvernig
fyrirhugað skipurit á að líta út.
Hversu deildskipt eiga samtökin að
verða? Hver verða raunveruleg
áhrif kjörinna stjórnarmanna við
smærri og stærri ákvarðanir.
Síðast en ekki síst þyrfti jafnframt
að finna viðunandi stað í félagskerf-
inu fyrir búgreinafélögin þar sem
verkefni þeirra verði loks að fullu
skilgreind og afmörkuð.
Birkir Friðbertsson.
Ég vil nú, eftir að Búnaðarþing
hefur fjallað um þetta mál og það
hefur óskað áframhaldandi skoðun-
ar á sameiningarmálum, benda á
ýms atriði sem valda því að ég tel
langt í land með að vænleg lausn sé
fundin á vanda okkar félagskerfis,
og að ég tel enn mjög vafasamt að
sameining SB og BÍ geti orðið
bændastéttinni allri sérstakt gæfu-
spor.
Þeim efa valda fyrst og fremst
eftirtalin atriði:
1. Ekki liggur fyrir hver sé líklegur
sparnaður af sameiningunni, og
þá ekki heldur í hverju „nettó“
sparnaður gæti komið fram Ég
hef ekki ástæðu til að ætla að
hann verði þungur á vogarskál-
um.
2. Ekki hefur náðst samkomulag
um skipurit fyrir hin fyrirhuguðu
samtök. Það væri rangt að ganga
frá sameiningu án þess að það
lægi fyrir og ósanngjarnt að
bændur almennt svari já eða nei
við gerningnum áður en það ligg-
ur fyrir.
3. Ekkert spor hefur verið stigið til
þess að skilgreina og afmarka
verkefni búgreinafélaganna.
Minna má á að með tilkomu
þeirra, ekki síst í hinum hefð-
bundnu greinum, varð félags-
kerfið jafn viðamikið og raun ber
vitni.
Ennfremur er rétt að taka fram
að verkefni og ákvarðanir hafa
mun frekar skarast milli SB og
búgreinafélaga heldur en SB og
BÍ, og valdið togstreitu og seina-
gangi í ákvarðanatöku, framleið-
endum til stórskaða.
Ekki er sjáanlegt að með tillögu
sameiningarnefndarinnar, ásamt
breytingum Búnaðarþings, hafi
fundist skynsamleg lausn á þeim
vanda. Einföldun og skilvirkni
verða því ekki í sjónmáli.
4. Með hinni nýju „stjórn" samtak-
anna verður aflögð sú trygging
sem áður var fyrir því að sjónar-
mið einstakra landshluta hafi þar
jafnan aðgang. Trúlegt er og nær
einsýnt að stjórn skipast aðallega
af takmörkuðum landsvæðum.
5. Skilvirkni í ákvarðanatöku og
raunveruleg einföldum félags-
kerfisins næst ekki fram með fyr-
irhugaðri breytingu nema að
mjög litlu leyti.
6. Ætla má að samtökin yrðu deild-
arskipt með a. m. k. þremur deild-
arstjórum undir yfirstjórn fram-
Frh. á bls. 210.
226 FREYR - 6’9A