Freyr - 01.04.1994, Blaðsíða 7

FRfl RITSTJÓRN
Hver ábyrgist velmegun okkar?
Eins og kunnugt er, er talið fullvíst að
svokallaður Suðurlandsskjálfti dynji yfir íbúa
Suðurlands og nálæga landshluta innan næstu
15-20 ára. Fyrir nokkrum árum voru umræður
á opinberum vettvangi um það hvort e.t.v.
væri óskynsamlegt að fjalla mikið um þá ógn
sem af þessum jarðskjálft stafaði, eða hvort
rétt væri að upplýsa alþjóð sem best um það
sem yfir vofði. Niðurstaðan varð sú að veita
bæri vandaðar upplýsingar, þær ykju ekki á
hræðslu fólks og gæfu því færi á að gera
ráðstafanir til viðbúnaðar og leggja niður fyrir
sér viðbrögð ef/þegar til jarðskjálfta kæmi.
Pessi afstaða um miðlun vandaðra upplýs-
inga er ekki sjálfsögð regla í hverju máli hér á
landi, og eru Islendingar trúlega hvorki betri
né verri en aðrar þjóðir í þeim efnum. Nær
væri að segja að það sem höfði til fólks sé það
að bjartsýni sé látin ráða ferðinni, íslenska
þjóðin hefði ekki lifað af hörmungar liðinna
alda nema fyrir bjartsýni. Hér skulu ekki
bornar brigður á sannleiksgildi þessarar kenn-
ingar og henni til stuðnings vakin athygli á að
íslenskt verðurfar og annað náttúrufar, svo
sem fiskgengd, er breytilegt og óútreiknanlegt
og því erfitt að gera um það áætlanir.
Allt um það verður ekki tekið hér undir
þann kór sem hampar bjartsýninni á þann hátt
sem oft má lesa og heyra. Ástæðan er sú að oft
er engu líkara en að breitt sé yfir óþægilegar
staðreyndir með bjartsýninni.
í þessu blaði er birt erindi eftir dr. Björn
Sigurbjörnsson, forstjóra hjá Landbúnaðar-
og kjarnorkumálastofnun Sameinuðu þjóð-
anna í Vínarborg, sem hann flutti á ráðstefnu
um landgræðslu á Selfossi í febrúar sl. Erindið
fjallar m.a. um jarðvegseyðingu á jörðinni og
þar greinir höfundur frá því að árið 1980 hafi
Landbúnaðarstofnun Sameinuðu þjóðanna,
FAO, gefið út skýrslu um horfur í matvæla-
framleiðslu á jörðinni, þar sem litið var fram á
veg með mikilli bjartsýni. Á þeim tíma bar
ekki á áhyggjum tengdum umhverfisvernd, né
því að tryggja þyrfti að matvælaframleiðsla
væri haldbær.
Nú vinnur FAO hins vegar að annarri
skýrslu um sama efni þar sem kveður við
annan tón. Að mati höfunda er nú ógerlegt að
mæta matvælaþörf jarðarbúa á næstu öld án
þess að náttúran beri af því varanlegan skaða.
Jarðarbúar verða of margir.
En snertir þetta okkur íslendinga hér og nú
búsetta fjarri öðrum þjóðum? Hér á landi ríkir
um þessar mundir nokkur efnahagssamdrátt-
ur. Hið sama gildir í nálægum löndum, sem við
berum okkur saman við, sums staðar minni,
svo sem í Noregi, annars staðar meiri, svo sem
í Finnlandi. Samdráttur í efnahag okkar er
hluti af samdrætti á stærra svæði. En hvað
veldur þeim efnahagssamdrætti sem víða er að
finna um hinn vestræna heim? Vera má að
stórt þyki spurt, en upp á hugann koma atriði
eins og þau að víða er mikið um atvinnuleysi,
sem kostar þjóðfélög útgjöld sem skila litlum
sem engum arði, ýmsar þjóðir eru mikið skuld-
settar og leitast við að greiða þær skuldir
niður, og síðast en ekki síst gengur á náttúru-
gæði, óendurnýjanleg sem endurnýjanleg, og
þörfin fyrir að bæta fyrir náttúruspjöll gera
sífellt meira vart við sig.
Segja má að þær orsakir sem hér hafa verið
raktar séu farnar að banka upp á á heimilum
hér á landi í gervi atvinnuleysis, sem hefur
verið hér nær óþekkt í hálfa öld, og marghátt-
uðu aðhaldi og sparnaði í fyrirtækjum og hjá
hinu opinbera. Pá eru erlendar skuldir hér
taldar nálægt hættumörkum.
Hvernig bregðast stjórnmálamenn, tals-
menn atvinnulífsins, launþega og atvinnurek-
enda, efnahagsráðgjafar og aðrir þeir sem um
þessi mál fjalla við samdrættinum? Svarið er:
Með bjartsýni fremur en með vönduðum raun-
sæjum upplýsingum. Af hverju? Vegna þess að
blikur á lofti eru óþægilegar.
Frh. cí bls. 268.
T9*> - FREYR 239