Freyr - 01.04.1994, Blaðsíða 12

býst FAO við að fyrir árið 2030 þurfi
að tvöfalda matvælaframleiðsluna í
heiminum og að þetta verði að vera í
fyrirrúmi fyrir öllu öðru ef ekki tekst
að stöðva fólksfjölgunina.
Því má ekki gleyma að það er hægt
að lifa góðu og löngu lífi án þess að
fara nokkru sinni til læknis, og það
er hægt að lifa lengi án þess að horfa
á sjónvarp, fara í leikhús eða stunda
aðra menningu. En hittið þið fyrir
ykkur mann sem ekki hefur fengið
að borða í eina viku og þá hittið þið
óánægða og auma veru.
Það eru iðnríkin sem hafa mestar
áhyggjur af áhrifum þess að ofbjóða
jarðveginum. Mörg þróunarlönd
geta ekki og vilja ekki draga úr
álaginu á jarðveginn, því að annars
blasti við þeim hungursneyð. Stofn-
unin „World Watch Institute“ sagði
í sl. mánuði að víðast hvar væri
ástandið orðið þannig að ekki mætti
auka landbúnaðarframleiðslu meira
án þess að umhverfið bíði varanleg-
an skaða af.
FAO er þessa dagana að glíma við
þessi vandamál með samningu rits
sem á að marka stefnuna í fram-
leiðslu matvæla fram til ársins 2010.
Fyrri spádómsbók FAO sem gefin
var út um 1980 hét „Landbúnaður til
ársins 2000“. í þeirri spá var litið
fram á veg af mikilli bjartsýni, enda
bar þá lítið á áhyggjum af umhverfi
og því að matvælaframleiðsla yrði að
vera sjálfbær.
Nú horfa málin örðruvísi við og úr
vöndu að ráða og sitt sýnist hverjum.
I síðasta mánuði kom upp deila milli
Bandaríkjamanna og Evrópsam-
bandsins, þar sem Bandaríkin vildu
að þróunarlöndin fylgdu reglum iðn-
ríkjanna um umhverfisvernd í land-
búnaði þeirra, en Evrópusambandið
sagði að fremur ætti að hvetja og
aðstoða þróunarlöndin til umhverf-
isverndar en ekki beita þau refsing-
um, því að mat þeirra á forgangs-
verkefnum væri allt annað; að seðja
hungur þegnanna væri mikilvægara
en allt annað, jafnvel þótt náttúran
bæri skaða af. Skiljanlega er þörfin
fyrir að seðja hungur sitt þeim rnikil-
vægari en að vernda jarðveg - jafn-
vel þótt það bitni á komandi kyn-
slóðum. Þeirra rök eru: Ef þessi
kynslóð sveltur í hel verða engar
komandi kynslóðir! Þetta var ein
ástæðan fyrir því að Ríó-ráðstefnan
fjallaði ekki bara um umhverfismál,
heldur líka um efnahagsþróun.
Þótt það sé ekki á dagskrá þessar-
ar ráðstefnu og snerti okkar fá-
mennu þjóð minna en aðra, þá er
einungis ein lausn til á þessu vanda-
máli: það verður að hemja fólks-
fjölgun í heiminum. Það er að mínu
mati útilokað að halda áfram að
auka matvælaframleiðsluna til að
mæta þörfum þess fólksfjölda sem
búist er við að verði á þessari jörð
um miðja næstu öld, án þess að
náttúran beri af því varanlegan og
líklega óbætanlegan skaða. Það er
mikill misskilningur og draum-
hyggja að hægt sé að framleiða mat-
væli af þessari stærðargráðu án þess
að auka gífurlega notkun tilbúins
áburðar og eiturefna til varnar gegn
skordýrum og sjúkdómum. Það er
von okkar að hin nýja líftækni geti
hjálpað, en hún felur líka í sér um-
hverfishættur, sem enn er óljóst
hvernig leysa eigi.
Hér heima
Nú vil ég víkja máli mínu á heima-
slóðir og hvernig við getum hamið
jarðvegseyðingu á íslandi og þar
með gert okkur fært að halda áfram
að stunda hér ræktun og menningu.
Ekki þurfum við að glíma við vanda-
mál fólksfjölgunar, síður en svo.
Samt eru uppblástursvandamál okk-
ar lands meðal þess versta sem þekk-
ist í Evrópu. Er þá ekki algjörlega
við landsbúa og landnýtingu þeirra
að sakast, því að náttúruöfl eru hér
óvæg og oft grimm og verri en víðast
í Evrópu. Þrátt fyrir það eru allir
sammála um það að ef ekki hefði
verið hér búseta í rúm 1100 ár, væri
ástand gróðurs og moldar á Islandi
annað en það sem við sjáum í dag.
Við getum að sjálfsögðu falið okkur
á bak við rök þróunarlandanna. Lík-
lega hefðum við ekki lifað af dapur-
legar miðaldir, ef við hefðum haldið
okkur við nýtískuleg umhverfissjón-
armið.
Þegar við sjáum kolagrafir á ör-
foka melum og uppblásin beitilönd
fyrri tíma, þá skulum við minnast
móðuharðinda og fimbulvetra og
baráttu bóndans fyrir því að fleyta
sér og sínum fram yfir Þorra og Góu,
fram á næsta vor.
Ef forfeður okkar hefðu ekki sett
ræktun búfjár og gróðurs og viðgang
lífsins sjálfs í forgang fyrir öðru, væri
íslensk þjóð kannski ekki til lengur á
þessu landi, fremur en norrænir
menn á Grænlandi, og því engin
íslensk menning til nema sú sem
skráð er á skinn.
Þátttaka allra er
nauðsynleg
En nú er ástandið annað. Við
vitum að á sumum stöðum er landið í
afturför og við vitum hvernig á að
bera sig að við að stöðva landeyð-
ingu. Við getum og ættum að taka
okkur til fyrirmyndar þær þjóðir sem
fyrst renndu á garðinn og settu lög
og reglur um meðferð lands og eru
enn í fararbroddi í jarðvegsvernd, og
á ég þá við Bandaríki Norður-Amer-
íku og Ástralíu. Þeir eru að hætta við
að vernda lönd og jarðveg með að-
gerðum ríkisstofnana einna. Árang-
ursríkar aðgerðir krefjast þátttöku
Jarðvegur og rcektun er undirstaða
mannlífs og menningar hér á jörð.
Pessi mynd og nœstu tvœr á undan eru
fengnar úr World Farmers’ Times.
IttFREYR-r**