Freyr - 01.05.1994, Blaðsíða 7

________________FRfl RITSTJÓRN
Hagrœðing í mjólkuriðnaði
og mjólkurframleiðslu
Á árunum 1990-1993 starfaði svokölluð
Sjömannanefnd, sem hafði það verkefni að
gera tillögur um hagræðingu í íslenskum land-
búnaði. Nefndinni var komið á fót í tengslum
við þá þjóðarsátt, sem svo var nefnd, sem
aðilar vinnumarkaðarins ásamt ríkisvaldinu
gerðu um efnahagsmál og hjöðnun verðbólgu
árin 1989-’90.
í Sjömannanefnd sátu fulltrúar launþega,
atvinnurekenda, bænda og landbúnaðarráðu-
neytis og sendi nefndin frá sér þrjár álitsgerðir.
Hin fyrsta birtist árið 1991 og fjallaði um
framleiðslu sauðfjárafurða, önnur birtist árið
1992 og fjallaði um framleiðslu og úrvinnslu
afurða nautgripa og hin síðasta árið 1993 og
fjallaði um sláturhús, kjarnfóðurgjöld, svína-
og alifuglaframleiðslu og stofnlán í landbún-
aði.
Meginvandamál íslensks landbúnaðar á síð-
ustu tímum hefur verið offramleiðsla miðað
við markaðsástand. í þeim efnum er íslenskur
landbúnaður í samfloti með landbúnaði ná-
lægra þjóða. Við því er hvarvetna brugðist á
sama hátt, með hagræðingu, aukinni fram-
leiðni og samdrætti til að viðhalda markaðs-
stöðu. Alkunna er hvernig að því var staðið í
sauðfjárrækt þar sem láta mun nærri að um
40% samdráttur hafi orðið miðað við það
þegar framleiðsla sauðfjárafurða var í há-
marki.
Mjólkurframleiðsla hér á landi var um 105
milljón lítrar árið 1991, en innanlandssala
mjólkur og mjólkurvara var um 100 milljón
lítrar á sama tíma, þannig að skerða þurfti
framleiðsluna um 5%. Hins vegar lagði
Sjömannanefnd að auki til að Verðjöfnun-
arjóður mjólkur, en í hann runnu 5,5% af
mjólkurverði, yrði lagður niður og verð
mjólkur og mjólkurafurða lækkað að sama
skapi. Pað fé sem í Verðmiðlunarsjóð væri,
þegar hætt væri að greiða til hans, yrði notað til
að hagræða í greininni. Það yrði gert bæði með
úreldingu mjólkursamlaga og aðstoð við
bændur sem vildu hætta framleiðslu vegna
breyttra aðstæðna, þ.e. aukinnar fjarlægðar
frá mjólkursamlagi. Lagt var til að aflað yrði
nauðsynlegra lagaheimilda til að þetta gæti
gerst.
Með lögum nr. 99 frá 8. september 1993 um
framleiðslu, verðlagningu og sölu á búvörum
var í C-lið ákvæða til bráðabirgða aflað um-
ræddrar lagaheimildar. Þar segir:
„Heimilt er að verja á árunum 1993-1995 allt
að 450 milljón króna af innheimtum verðjöfn-
unargjöldum af mjólk til að styrkja úreldingu
mjólkurbúa eða hagræðingu í mjólkuriðnaði
samkvæmt sérstökum reglum sem landbúnað-
arráðherra setur.
Heimilt er að veita styrki til búháttabreyt-
inga af ofangreindri fjárhæð á búum sem liggja
fjarri afurðastöð og til búa þar sem flutnings-
kostnaður vex verulega vegna úreldingar
mjólkurbús.“
í framhaldi af þessu gaf landbúnaðarráð-
herra síðan út hinn 22. apríl sl. „Reglur um
ráðstöfun á verðmiðlunarfé til hagræðingarað-
gerða í mjólkuriðnaði og mjólkurframleiðslu.“
Þar er kveðið á um að heimilt sé að ráðstafa
allt að 450 milljónum kr. af verðmiðlunarfé til
úreldingar mjólkurbúa, hagræðingarverkefna
hjá mjólkurbúum og til búháttabreytinga á
jörðum með mjólkurframleiðslu sem liggja
fjarri afurðastöð. Þar er átt við að bændur sem
búa á jörðum sem lengja mjólkurflutninga til
mjólkursamlags um 20 km eða meira geti sótt
um styrk til úreldingar á aðstöðu til mjólkur-
framleiðslu. Reglurnar eru birtar í heild ann-
ars staðar í þessu blaði.
Oft hefur komið fram í Frey að rekstur er
orðinn örðugri í landbúnaði hér á landi sem og
víða annars staðar heldur en var fyrir nokkrum
árum. í ýmsu eiga rekstrarskilyrðin enn eftir
9'94-FREYR 319