Freyr - 15.05.1994, Blaðsíða 6

FRfl RITSTJÓRN
Skýrsla OECD um landbúnað á íslandi
Um miðjan maí sl. birtist hin árlega skýrsla
OECD um efnahagsmál á íslandi. OECD, Efna-
hags- og framfarastofnunin, er alþjóðleg stofnun,
sem komið var á fót um 1960 og hefur aðsetur í
París. Hlutverk hennar er að fjalla um efna-
hagsmál aðildarríkjanna, stuðla almennt að hag-
þróun og bættum lífskjörum sem og jákvæðri
þróun í efnahag þjóða almennt. Þá er það á
stefnuskrá stofnunarinnar að stuðla að auknum
heimsviðskiptum, sem fari fram án mismununar,
hverju nafni sem nefnist, og í samræmi við
alþjóðlega samninga.
Aðildarríki OECD eru m.a. öll ríki Erópusam-
bandsins, Norðurlöndin, USA, Kanada, Japan,
Astralía, Nýja-Sjáland og Tyrkland. Fleiri lönd
eru á leiðinni í stofnunina, m.a. Mexikó.
Hingað til hefur ekki verið fjallað um landbún-
að í hinni árlegu skýrslu um Island, en að þessu
sinni varð þar breyting á. Stjórn íslensks
landbúnaðar og staða hans fær bæði lof og gagn-
rýni skýrsluhöfunda. Borið er lof á árangur ís-
lenskra stjórnvalda við að draga úr beinum
stuðningi við landbúnaðinn. Þar er átt við afnám
útflutningsbóta og að teknar hafa verið upp bein-
greiðslur til bænda í stað niðurgreiðslna á heild-
sölustigi. Kosturinn við beingreiðslur í saman-
burði við niðurgreiðslur er sá, að áliti skýrslu-
höfunda, að skýrara komi þá fram hvert fjár-
munirnir fara. Á hinn bóginn telja höfundarnir að
til framfara horfði ef beinar greiðslur verði ekki
framleiðslutengdar og nýttust þar með betur sem
beinn byggðastyrkur, en það er jafnframt álit
skýrsluhöfunda að þessar greiðslur eigi að hverfa
með tímanum.
Af gagnrýnisatriðum í skýrslunni ber fyrst að
nefna að almennt sé stuðningur við íslenskan
landbúnað of mikill miðað við önnur OECD
lönd þó að finna megi einstök dæmi frá öðrum
löndum um jafn mikinn eða ineiri stuðning. Þessi
stuðningur er á árinu 1993 reiknaður 10,3
milljarður ísl. kr. og skiptist í þrjá meginflokka;
a) reiknaða markaðsvernd, kr. 4.674 milljónir, b)
greidda styrki, kr. 4.684 milljónir og c) almenna
þjónustu, rúmlega kr. 900 milljónir. Fram kemur
að þessi styrkir fara lækkandi hér á landi, bæði
að upphæð og hundraðshluta.
Þá gagnrýna skýrsluhöfundar sjóðagjöld í ís-
lenskum landbúnaði, einkum niðurgreiðslur á
vöxtum á lánum til fjárfestinga, sem þeir telja að
stuðli ekki að hagkvæmustu nýtingu ljármagns.
Þá er því haldið fram að landbúnaðarstefnan hafi
óbeint stuðlað að ofbeit með framleiðsluhvetj-
andi stjórnun á liðnum árum, en að öðru leyti séu
umhverfismál í góðu lagi. Þó er bent á að huga
þurfi að hreinsun frárennslis hér á landi, ef
ísland ætli að eignast sess sem hreinasta land á
Vesturlöndum.
Vert er að bregðast við skýrslu sem þessari á
raunsæjan hátt en án glýju í augum. Þeir sem
hyggjast nýta sér hana, þurfa að átta sig á
sterkum og veikum hliðum hennar. Sterka hliðin
er án efa sú að þar er beitt almennum viður-
kenndum hagfræðikenningum, þannig að staða
efnahagsmála á íslandi er lýst úr frá þeim kenn-
ingum og fær samanburð við stöðu þeirra mála í
öðrum löndum.
Nú er það svo að fleira stjómar lífi einstaklinga
og þjóða en hagfræðileg sjónarmið. Hvers kyns
önnur gildi koma þar við sögu og viðurkenna
hagfræðingar þau engu síður en aðrir. Þannig er í
þeim punktum, sem raktir eru úr skýrslunni hér
að framan, horft raunsæjum augum á að opin-
berum fjármunum sé varið í byggðastyrki.
Annað atriði sem einnig er tæpt á í umsögn um
Island er staða þess í umhverfismálum. Til
skamms tíma áttu umhverfismál ekki upp á pall-
borðið hjá hagfræðingum og eins og er virðast
hagfræðingar ekki í fararbroddi í því að fylgjast
með og taka tillit til hinna öru viðhorfsbreytinga
í umhverfismálum um þessar mundir. OECD
hefur á stefnuskrá sinni aukin heimsviðskipti og
hefur þar fáa varnagla. I því sambandi má minna
á þær hömlur sem Sviss og Austurríki krefjast á
umferð llutningabíla um lönd sín en að baki
þeirrar kröfu liggur það að veruleg og vaxandi
umhverfisspjöll fylgja þessari umferð, svo sem
trjádauði og mengun ræktunarlands. Vitað er að
gróðurhúsaáhrif stafa af brennslu olíu og fleiri
Frh. á bls. 360.
358 FREYR - 10*94