Freyr - 15.05.1994, Blaðsíða 24

lagfæra. Óhreinlæti, þrengsli og loft-
leysi í peningshúsum þekkist hér á
landii Úr því er nauðsynlegt að
bæta. Meiri hætta er á sjúkdómum
við þannig skilyrði. Það er úrelt við-
horf að leysa sjúkdómavanda stöð-
ugt með lyfjum, þótt lyf geti verið
nauðsynleg til að stöðva sjúkdóma. I
stað þess á að bæta aðbúð, laga
fóðrun og auka hreinlæti. Fyrir kem-
ur að dýr séu vanfóðruð. Það minnk-
ar hagkvæmni í búskap og spillir
afurðum. Víða vantar skýli í högum
fyrir hross sem ganga úti. Ormasýk-
ing er algeng í hrossum og öðrum
tegundum, jafnvel lífshættuleg. Úr
þessu er hægt að bæta með jafnri og
góðri fóðrun, skipulagi á beit og
skynsamlegri notkun ormalyfja.
Líðan holdlítilla oft ormaveikra
hrossa úti í misjöfnum veðrum er
verri en slæm. Ef skjólleysi bætist
við, er meðferðin brot á lögum guðs
og manna. Meðferð dýraverndar-
mála situr oft á hakanum í dóms-
kerfinu, því miður. Úrbætur eru á
döfinni með stuðningi af nýjum
dýraverndarlögum.
Draga má úr notkun lyfja.
Aðal regla hér á landi er sú að gefa
ekki lyf nema veikindi komi upp.
Lyfjanotkun má minnka frá því sem
nú er með betri aðbúð dýra, mark-
vissari fóðrum og auknu hreinlæti.
Vegna aukinnar samkeppni freistast
en það eykur smithættu. Við þurfum
að gæta okkar. Salmonellur, sem
geta valdið alvarlegum sjúkdómum í
fólki finnast hér á landi í matvælum.
Stundum er kjöt kjúklinga og svína
mengað þeim sýklum, þótt í mun
minna mæli sé en víðast hvar erlend-
is. Níu af tíu sýkingum sem skráðar
eru í fólki hér á landi hafa menn
fengið í sólarlöndum en ekki af
menguðum matvælum hér. Svipað
ástand er í Svíþjóð, en Svíar standa
fremstir í baráttu gegn salmónella-
sýkingum og hafa náð verulegum
árangri, sem við stefnum einnig að.
Til samanburðar er England. Þar
sumir til að hafa of þröngt á dýrum
eru níu af hverjum tíu sýkingum
heimafengnar. Englendingar hafa
gefist upp á því að uppræta þá teg-
und salmonellu sem leggst á eggja-
stokk hænanna og finnst í eggjum.
Sú tegund hefur aldrei fundist í
hænsnum hér. Komið hefur verið á
ströngu og reglubundnu eftirliti hér-
lendis, sem framleiðendur kosta
sjálfir.
Ýmsar úrbœtur
hafa verið gerðar.
Margt er á réttri leið hjá okkur
þótt hægt gangi. Sauðfé og hrossum
hefur til dæmis fækkað verulega á
afréttum landsins. Vaxandi skilning-
ur er á því að hlífa þurfi landinu á
ýmsum stöðum og bæta fyrir land-
eyðingu vegna ofbeitar á liðnum
árum og öldum, þótt önnur eyð-
ingaröfl eins og veðrátta og eldgos
hafi verið mun stórfelldari. Land-
græðslan vinnur nú að þessu í góðri
samvinnu við bændur og annað
áhugafólk. Það er vænlegast til ár-
angurs. Þessi starfsemi mun eflast á
næstu árum.
Verum sjálfbjarga um
ómenguð úrvals matvœli
Lítt heftur innflutningur mun spilla
matvœlum landsmanna.
Slökun á innflutningsreglum mun
verða til þess að gera tollgæslunni
erfiðara fyrir að líta eftir og stöðva
óheppilegar og hættulegar vörur.
Eftirlit mun verða sýndarmennska
að hluta til vegna þess hve við erum
vanmegnug og möguleikarnir marg-
ir til að skjóta undan. íslendingar,
sem vilja eðlilega græða á innflutn-
ingi, sjást ekki fyrir í óþjóðlegri bar-
áttu sinni fyrir „frjálsum“ flutning-
um. Þeir leita á náðir útlendinga til
að brjóta á bak aftur eðlilegar varn-
ir. Smitsjúkdómum í búfé mun
fjölga hér á landi vegna þess hve
dýrastofnar standast illa ný smitefni.
Þá yrði ímynd íslenskra afurða spillt.
Það forskot sem við höfum til fram-
leiðslu ómengaðra og lífrænna af-
urða mun tapast. Lítt eða ekki heft-
ur innflutningur á mjólkurafurðum,
kjöti o.fl. mun þegar á heildina er
litið spilla þeim mat sem landsmenn
neyta vegna þess hve mengun er
algeng og lítt viðráðanleg víða er-
lendis.
„Það smá er stórt
í harmanna heim“.
Fjölmörg dæmi eru þekkt erlendis
um smitburð með matvælum. Eitt
dæmi skal nefnt hér. Fyrir fáum
árum tók belgískur ferðamaður
pylsu heim með sér úr sólarlanda-
ferð á Spáni. Honum líkaði ekki
bragðið þegar heim kom og gaf
granna sínum pylsuna. Sá bjó við
svín og þau fengu pylsuna. Skömmu
síðar fengu þau óþekktan sjúkdóm.
Þetta reyndist vera afríkönsk svína-
pest. Til þess að stöðva sjúkdóminn
þurfti auk annarra ráða að lóga um
500 þúsund svínum. „Það smáa er
stórt í harmanna heim".
Viljum við nýta landið til búvöruframleiðslu og vera sjólfbjarga um úrval
matvœla?
376 FREYR - 10'94