Freyr - 15.05.1994, Blaðsíða 29

Þéttur trefjadúkur getur haldið fljúgatidi meindýrum, t.d. kálflugu, frá plöntunum.
lagi jarðvegsins eru þau brotin niður
í ýmis lífræn sambönd sem síga með
vatninu niður jarðveginn. Rætur
plantnanna taka síðan upp næring-
arefnin í formi þessara sambanda
eða sameinda, þ.e. ekki sem hreinar
jónir eins og með tilbúnum áburði.
Með þessu móti spara plönturnar sér
orku, því að þær þurfa ekki að byrja
á því að mynda amínósýrur, sem
síðan væru fléttaðar saman í prótein,
því plönturnar taka amínósýrurnar
beint upp.
Ahugavert er að íhuga nánar
skoðanir lífrænna ræktenda á til-
búnum- og lífrænum áburði og þá
um leið á uppruna næringarefnanna.
Þegar notast er við tilbúinn áburð,
stendur plöntunum allt í einu til
boða tiltölulega mikið magn auð-
leystra næringarsalta. Innan ákveð-
inna marka geta plönturnar sjálfar
stjórnað því hversu mikið þær taka
upp af einstökum næringarefnum,
en þessari sjálfstemprun plantnanna
eru þó takmörk sett. Raskist þessi
sjálfstemprun plantnanna veldur
það því að vöxtur og þroski plantn-
anna er ekki í samræmi við upptöku
næringarefnanna. Þetta á sér-
staklega við um köfnunarefni, en of
mikil upptaka þess myndi valda
miklum vexti í plöntunum, sem yrðu
jafnframt rýrar að innri gæðum. I
frjósömum jarðvegi, þar sem nær-
ingarefnin koma úr lífrænu efnum
og steinefnum jarðvegsins losna
næringarefnin smám saman og
standa plöntunum til boða smátt og
smátt og efla innri gæði plantnanna.
Oft er staðhæft að gæðamismunur-
inn á milli afurðanna úr hefðbund-
inni og lífrænni ræktun stafi af því að
köfnunarefnisgjöfin er meiri þegar
notaður er tilbúinn áburður og að
gæðin verði þau sömu við álíka mik-
ið köfnunarefni. Ýmsir draga þetta
þó í efa og benda m.a. á að lífrænn
áburður geti einnig gefið betri plönt-
ur en tilbúinn áburður í þeim tilfell-
um sem lífrænn áburður gefi mestu
uppskeruna.
Fylgjendur lífrænnar rætkunar
fullyrða að allur auðleysanlegur til-
búinn áburður, hafi neikvæð áhrif á
lífsstarfsemina í jarðveginum og þá
sérstaklega köfnunarefnisáburður.
Hins vegar samþykkja þeir notkun á
torleystum tilbúnum áburði, sem
unninn er úr steinaríkinu. Þar sem
um torleyst efni er að ræða, getur sú
lífsstarfsemi sem á sér stað í jarðveg-
inum brotið þau niður og unnið úr
þeim næringarefni fyrir plönturnar.
Slíkur áburður hefur því lítil áhrif á
styrkleika næringarsalta í jarðvegin-
um, né heldur á þá lífsstarfsemi sem
á sér þar stað. Auk þess geta
rótarhár plantnanna lagst að þessum
steingerðu ögnum og tekið við nær-
ingarefnunum eftir því sem þau
losna. Dæmi um slíkar torleystar
áburðartegundir eru dólomitt, hrá-
fosfat og kalksteinn. Einnig er leyfi-
legt að nota beina- og blóðmjöl sem
áburð.
Gott er að gefa seinsprottnum og
næringarfrekum tegundum (t.d.
tómatar og gúrkur) áburðarauka í
fljótandi formi á vaxtartímanum, frá
sumri og fram á haust. Notast mætti
við gerjaða brenninetlulausn, sem
þynnt væri með vatni í hlutföllunum
1:5 (þ.e. 1 hluti netlulausn og 5
hlutar vatns). Brenninetlulausn er
næringarrík og gott er að vökva með
henni 1-2 sinnum á viku. Kúahland
hentar einnig vel til vökvunar, en
það er mjög sterkt og þyrfti að þynn-
ast með vatni í hlutföllunum 1:20.
Til að útbúa brenninetlulausn þarf
að tína brenninetlurnar áður en þær
blómstra. Þær eru settar í fötu og
gott er að leggja fjöl yfir þær og
fergja með steini. Að því loknu er
vatni hellt í fötuna, þannig að það
fljóti vel yfir brenninetlurnar. Eftir
um þrjár vikur hafa brenninetlurnar
leystst upp og vatnið orðið að nær-
ingarríkri lausn. Meðan á gerjuninni
stendur getur lausnin verið all illa
lyktandi, en með því að hræra dag-
lega í lausninni má draga úr ólykt-
inni.
Ferskur húsdýraáburður og ungar
plöntuleifar brotna hratt niður í
jarðveginum. Áburðaráhrifin þar af
eru greinileg á vexti plantnanna, en
hins vegar eru áhrifin samsvarandi
minni á uppbyggingu húmusefna
jarðvegsins. Nauðsynlegt er að með-
höndla allan úrgang sem nota á til
áburðargjafar á ákveðinn hátt, svo
að hann nái að skila þeim árangri
sem til er ætlast. Mikilvægt er að
húsdýraáburður og ferskar plöntu-
leifar hefji ummyndun sína ofan á
jarðveginum. Það er ekki fyrr en
ummyndunin hefur náð ákveðnu
stigi, að hægt er að hræra hráefnin
10*94 - FREYR 381