Freyr - 01.06.1994, Blaðsíða 22
Jörgen Holte lagði mikla áherslu á
þátt stjórnmálanna í því að styðja
heilbrigða byggðastefnu. Taumlaus
markaðshyggja ætti þar ekki við.
Gagnrýnin félagshyggja væri væn-
legri. Stjórnvöld yrðu að hafa stefnu
sem byggði á trausti á einstakling-
unum og félagslegu framtaki þeirra.
Byggðaráðið.
Dreifbýlið er byggð framtíðarinnar
(Á sænsku: Landsbygd ár fremtids
bygd) var yfirskrift erindis sem Sví-
inn Sven Torstensson flutti. Sven
þessi er formaður sænskra landssam-
taka áhugafólks um byggðamál er á
sænsku heita „Folkrörclsesrádet", sent
erfitt er að þýða einu orði en verður
hér á eftir nefnt Byggðaráðið. Erindi
Svens fjallaði um þessi samtök,
skipulag þeirra og starfsemi. Að því
standa um 2300 áhugamannafélög er
vinna að þróunarmálum héraða sinna
og eru dreifð um allt landið.
Byggðaráðið er samnefnari þeirra og
kemur fram fyrir þeirra hönd m.a.
gagnvart landsstjórninni. Kjörorð
samtakanna er: „Hela Sverige skal
leve!“ (Svíþjóð á að lifa öll) og það
(kjörorðið) er reyndar oft notað sem
nafn á héraðafélögunum jafnt og á
landssamtökunum. Upphaf þessarar
miklu fjöldahreyfingar í Svíþjóð kvað
Sven Thorsteinsson mega rekja til
mjög mikillar sameiningar og stækk-
unar sveitarfélaga í Svíþjóð á áttunda
áratugi aldarinnar.
Hreyfingin spratt upp af viðbrögð-
um fólksins við þessum stóru ein-
ingum með auknum fjarlægðum á
milli þess og þeirra sem taka ákvarð-
animar, bæði í eiginlegri og óeigin-
legri merkingu. Hún er krafa um
virkara lýðræði, frá fólki sem vill vera
þátttakendur í því að móta stefnu um
framtíð einstakra byggða en ekki
aðeins standa álengdar sem áhorf-
endur, og samtímis þessu andsvar við
stöðugri áráttu ráðandi afla að líta svo
á að það sé beinlínis skaðlegt fyrir
samfélagið að íbúar í smáu samfé-
lögunum hafi sjálfstæðan vilja.
Sven Thorsteinsson taldi það þess-
um fjölmennu áhugamannafélögum
ekki hvað síst til gildis að þau urðu
fljótt vettvangur fólksins í hinum
smærri byggðarlögum til að koma
frant og tjá sig um hugmyndir sínar
og óskir og fræðast hvað af öðru.
Síðar fóru félögin fljótlega að láta að
sér kveða sent framfara- og þróunar-
telög fyrir viðkomandi byggðarlög,
samfara því sem þau beita sér fyrir
Kvinno
WlfMfi1
ivi bnHof
Forsíða sœnskar bókar, Kvinnokraft pá
landet, sem fjallar um þróun dreif-
býlisins frá sjónarhóli kvenna.
varðveislu byggða- og menningar-
legra verðmæta.
Nú hafa þessi öflugu áhugamanna-
samtök hlotið almenna viðurkenningu
sem mikilvægt afl í atvinnu- og
menningarmálum byggðanna, sem
best lýsir sér í því að þau njóta nú
verulegs fjárstuðnings frá ríkinu til
starfsemi sinnar, í gegnum félags-
málaráðuneytið.
Byggðaráðið hefur gert sér þriggja
ára starfsáætlun undir kjörorðinu:
„Dreifbýlið er bvggð framtíðarinn-
ar“.
Meðal þess sent það hyggst vinna
að er:
* að hvetja til aukinnar starfsemi
áhugahópa í héruðunum og styðja
þá í framfara- og þróunarstarfsenti
þeirra.
* að hafa áhrif á almenningsálitið í
landinu og hafa uppi áróður meðal
ráðandi manna í þjóðfélaginu og
með því auka skilning þeirra á
mikilvægi þeirra verkefna sent
byggðafélögin eru að fást við.
* að koma fram fyrir hönd byggða-
félaganna og tala máli þeirra.
* að vera tengiliður félaganna við
yfirvöld á öllum stigum svo og
gagnvart öðrum samtökum og
stofnunum.
Sent fyrr segir styður félagsmála-
ráðuneytið all myndarlega við þessa
starfsemi og skilgreinir það hlutverk
Byggðaráðsins þannig:
* að það annist fræðslu og veiti
upplýsingar um framfara- og þró-
unarmál byggðanna og þjóni þann-
ig sveitarstjórnum, lénsstjómum,
landsþingum og einstökum byggða-
félögum um þessi mál.
* að það skapi fyrirmyndir og leggi á
ráð um það hvernig koma megi á
beinni samvinnu á milli sveitar-
stjóma og áhugahópanna sem
starfa innan viðkomandi sveitar-
félaga. (Hér ber á það að líta að þar
sem sveitarfélögin eru orðin stór
og fjölmenn telja einstaka byggðir
innan þeirra þörf á því að koma
sérmálum sínum á framfæri).
* að koma á tengslum við svipaðar
hreyfingar erlendis, einkum á
hinum Norðurlöndunum, og efla
sainstarf við þær.
Sven Thorsteinsson sagði að nú
gætu menn spurt sem svo: „En hvað
um stjórnmálaflokkana og flokksfé-
lögin í héruðunum? Eru þau ekki til
þess fallin að annast sambandið á
milli kjósendanna og sveitarstjóm-
anna?“ Svarið er: „Nei, bæði vegna
þess að heldur lítið líf er í slíkum
félögum og einnig vegna þess að
flokkapólitík, ef hún er með í spilinu,
dregur úr slagkrafti áhugamannafélag-
anna. Hér eru það málefnin sem þurfa
að ráða.“
Hins vegar getur starf slíkra hópa
oft vakið áhuga stjómmálamanna og
kveikt áhuga þeirra sem taka þátt í
pólitík.
Könnun fór nýlega fram á því
meðal áhugafélanna hverju þau teldu
sig þegar hafa komið til leiðar. Um
500 félög (hópar) svöruðu spuming-
unum um þetta en í allt eru þessi félög
urn 2300.
í ljós kont að á vegum þeirra höfðu:
* skapast 1800 ný störf í byggðun-
um.
* sjálfboðaliðar hafa lagt af ntörkum
360.000 vinnustundir við ýmis
verkefni sem hóparnir vinna að.
* byggðar hafa verið um 1600 íbúðir
fyrir tilstuðlan hópanna.
* 272 af þessunt hópunt vinna að því
að auka og treysta þjónustu sent
veitt er í byggðunum með því að
styðja við skóla, félagsheimili og
sveitaverslanir.
* 190 af þessum hópum einbeita sér
að bættum samgöngum og sam-
skiptaþjónustu.
Mjög mikil áhersla er lögð á þjálfun
í félagsstörfum og fræðslustarfsemi í
námshópum.
414 FREYR - 11'94