Freyr - 15.06.1994, Blaðsíða 20

Laxanytjar og verndun
Einar Hannesson, fulltrúi
Veiðimenn vita að laxinn er langhlaupari. íslenskur lax fer á œtissvœðin við
Grœnland og á hafsvœðið langt norður og austur frá landinu, í námunda við
Noreg, á Fœreyjasvœðið og víðar um norðurhöf.
Einar Hannesson.
Lax frá Noregi og Bretlandseyjum
fer til Grænlands, eins og sá íslenski.
Hið sama gildir um laxinn úr ánum í
Norður-Ameríku, sem falia í Atlants-
hafið.
Mikilvœg ákvœöi hafréttar
Hafréttarsáttmálinn var samþykktur
á Allsherjarþingi Sameinuðu þjóð-
anna 1982 og kemur til fullra fram-
kvæmda á þessu ári, 1994, þar sem
nægjanlegur fjöldi þjóða hefur undir-
ritað hann. I 66. grein sáttmálans er
m.a. tilgreint, að upprunaríki laxveiði-
stofna, þ.e. þar sem þeir hrygna, eiga
mestra hagsmuna að gæta, hvað slíka
stofna varðar, og beri á þeim höfuð-
ábyrgð og skuli þar með tryggja
vemdun þeirra.
í Hafréttarsáttmálanum eru einnig
ákvæði um að laxveiðar skuli ein-
ungis fara fram í efnahagslögsögu
ríkja, nema þegar það myndu leiða til
efnahagslegra áfalla annars ríkis en
upprunaríkisins. I þeim tilvikum skuli
upprunaríkið hefja viðræður við hitt
eða hin ríkin og ná samkomulagi, sem
miði að því að fullt tillit sé tekið til
verndunarsjónarmiða og hagsmuna
upprunaríkisins að því er laxastofnana
varðar.
Jákvœðar aðgerðir
A grundvelli fyrrgreindra ákvæða
var stefnt í rétta átt, með stofnun
Norður-Atlantshafs Laxvemdunar-
stofnunar (NASCO), hér á landi árið
1982, og síðar ákvörðun um laxveiði-
kvóta Færeyinga og Grænlendinga.
En fram að því höfðu fyrrgreindar
þjóðir farið sínu fram við laxveiðar í
hafinu. Að vísu hafði Efnhagsbanda-
laginu tekist að setja nokkra hömlur á
línuveiðar Færeyinga þegar hér var
komið sögu, en reknetaveiðar Græn-
lendinga voru hins vegar óheftar.
Þannig virtust málin vera komin í
endanlegt horf, með kvótunum, og til
frambúðar. En þá gerðist það sem
engan hafði órað fyrir, að það tókst að
ná samkomulagi um uppkaup á kvót-
um. Greiðsla kæmi fyrir, svipað og
gerðist með netaupptökuna í Hvítá í
Borgafirði, en nokkur slík tilvik eru
þekkt í útlöndum um netaupptöku á
ósasvæðum laxveiðiáa, til að nýta lax-
inn til stangaveiði.
Að vernda og styrkja
stofna
Að öðru leyti en hvað greiðslur
varðar, er þessu tvennu ekki saman að
jafna. Vitað er að laxastofnar í ýmsum
ám, bæði austan og vestan hafs, hafa
rýmað ntjög á seinni árum. Má því
ætla að upptaka neta og stöðvun línu-
veiða á laxi í hafinu muni byggja upp
laxastofnana og styrkja aðra verulega
í heimalöndum laxins.
Að veiða úr blönduðum
stofnum
En það eru tleiri atriði sem miklu
máli skiptir í þessu sambandi. Fram
að því að kvótarnir voru keyptir, voru
Færeyingar og Grænlendingar að
veiða lax úr blönduðum stofnum víðs-
vegar að, eins og fyrr greinir. Slíkt
hefur verið talið ákaflega slæmt, þar
Laxaparið seni Karl Brelaprins fœrði Orra Vigfússyni að gjöf sl. vor með álelrun um
viðurkenningu. (Ljósm. E.H.).
452 FREYR- 12'94