Freyr - 01.08.1994, Blaðsíða 26

Bœndur grœða landið
Eftirfarandi ávap flutti Böðvar Jónsson, bóndi á Gautlöndum í Mývatnssveit á
hátíðarfundi sem Áburðarverksmiðan efndi til hinn 5. júní sl. í tilefni af 40 ára
afmœii verksmiðjunnar, en þar tók hann á móti gjafabréfi fyrir hönd íslenskra
bœnda fyrir 250 tonnum af áburði til verkefnisins „Bœndur grœða landið
Ágætu samkomugestir. Ég óska
okkur öllum til hamingju á þessum
hátíðisdegi. Ég vil lýsa einlægri
gleði minni vegna þeirrar ákvörð-
unar stjórnar Áburðarverksmiðju
ríkisins og stjórnar Landsvirkjunar,
að minnast 50 ára lýðveldis á Islandi
með því að velja þennan fertugasta
afmælisdag Áburðarverksmiðunnar
til að kynna þá höfðinglegu
ákvörðun, sem gjafabréfið segir til
um. En í þeirri ákvörðun felst fram-
lag 250 tonna af áburði til upp-
græðslu á orfoka landi undir
verkefnisheitinu „Bændur græða
landið“.
„Blessað veri grasið, sem blíðkar
reiði sandsins,
grasið, sem græðir jarðarmein"
(Snorri Hjartarson).
Við þetta tækifæri finnst mér við-
eigandi að minnast á það farsæla
samstarf um uppgræðslu heimalan-
da, sem Landgræðsla ríkisns bauð
bændum á uppfokasvæðum landsins
vorið 1990, og hófst þá þegar.
Samstarf þetta nýtur mikilla vin-
sælda og virðingar allra, er að því
koma, þó að þess hafi ekki verið
getið sem skyldi t.d. f fjölmiðlum.
í meginatriðum er samstarf á þann
veg, að Landgræðslan hefur lagt
fram áburð til uppgræðslunnar til
helminga á móti viðkomandi bónda
og þar að auki tekið þátt í flutnings-
og dreifingarkostnaði. Landgræðsl-
an leggur enn fremur til fræ, þar sem
þess þarf við. Lagt hefur verið til að
dreifa 6-8 pokum á ha, þegar um
nýsáningu er að ræða, en 3-4 pokum
á eldri uppgræðslum. Árlega er
gerður samstarfssamningur um
verkefnið.
Árið 1993 gerðu 120 bændur slíka
formlega samninga við Landgræðsl-
una og landið, sem tekið var til upp-
græðslu með þessum hætti, er a.m.k.
1000 ha. Fulltrúar Landgræðslunnar
tjá mér, að áhugi bænda sé geysi-
mikill, og mundi auðveldlega hægt
að tvöfalda þátttökuna, ef fjármunir
væru fyrir hendi. Enn fremur telja
þeir, að víðast hvar hafi náðst mjög
góður árangur og leggja áherslu á,
að öll vinnubrögð bænda séu til
fyrirmyndar.
Með því rausnarlega framlagi til
samstarfsverkefnisins „Bændur græða
landið", sem gjafabréfið greinir frá,
verður trúlega hægt að tvöfalda,
jafnvel þrefalda það landsvæði, sem
tekið verður til uppgræðslu með
þessum hætti, frá því sem nú er, eða
úr 1000 ha í 2-3 þúsund ha. Þetta
framlag markar því ný tímamót í
uppgræðslustarfinu.
Éyrir hönd landgræðslubænda
veiti ég þessu dýrmæta framlagi
viðtöku með miklu stolti og
þakklæti. Ég mun afhenda land-
græðslustjóra þetta gjafabréf og fela
honum alla framkvæmd varðandi
gjöfina.
Böðvar Jónsson flytur ávarp sitt. Freys-
mynd.
Stjórn Áburðarverksmiðju ríkisins
og öðrum, þeim aðilum, sem styðja
þetta verkefni, en þeir eru, eins og
áður hefur komið fram hér í dag,
Landsvirkjun, Landgræðsla ríkisins
og Eimskipafélag Islands, þessum
aðilum öllum flyt ég ómældar
þakkir fyrir stuðning við þetta
verkefni og það vinarþel til landsins,
sem býr að baki gjöfinni. Hafið þið
heiður og þökk að launum!
í tilefni 40 ára afmælis Áburðar-
verksmiðjunnar langar mig til að
bæta hér við fáeinum orðum.
Fyrsta vitneskja, sem ég veit um
áburðarnotkun hér á landi, er síðan
fyrir u.þ.b. 1000 árum, og þótt þá
tíðum sæta, þegar sú fregn barst
húsfreyjunni á Hlíðarenda í Fljóts-
hlíð, með förukonum, komnum neð-
an úr Landeyjum, að bóndinn á
Bergþórshvoli bæri skarn á hóla til
að auka grasvöxt. Þá varð Hallgerði
húsfreyju að orði: „Misvitur er
Njáll“ o.s.f.
Þrátt fyrir þennan dóm Hallgerðar
um Njál, þá hygg ég að hús-
dýraáburði muni hafa verið dreift á
hóla í einhverjum mæli, trúlega alla
tíð síðan, og gefist vel við þeirra
tíma aðstæður.
Það þótti ekki síður tíðindum sæta
fyrir jörðina og jarðarbúa þegar
þessi mannvitsskapaði áburður kom
til sögunnar. Þegar tókst að virkja
náttúruna, sjálfri sér til viðhalds og
uppbyggingar, að breyta efnum lofts
og láðs í vaxtarörvandi vefni, áburð
fyrir gróður jaðar.
Með stofnun Áburðarverksmiðj-
unnar hér í Gufunesi fyrir 40 árum
hófst ræktunarbylting á íslandi. Því
megum við aldrei gleyma. Bændur
fundu, að með stofnun hennar var
nýtt vor að hefjast í íslenskum land-
búnaði.
En byrjunarár verksmiðjunnar
voru ekki hnökralaus. Eftirá að
hyggja telst það þó ekki óeðlilegt.
530 FREYR- lS-16'94