Freyr - 01.08.1994, Blaðsíða 31

Tafla 1. Fita (% af þurrefni) og J-tala helstu fóðurtegunda.
Fóðurtegund Fita, % af þurrefni Joð-tala_ Fóðurtegundir Fita % af Þurrefni Joð-tala
Dýrafita 100.0 65 Bygg 3,3 120
Blönduð fita 100,0 65 Hafrar 4,4 110
Svínafita 100,0 61 Hveiti 2,7 105
Jurtafita og olía 100,0 110 Hveitiklíð 4,2 105
Fiskimjöl 9,3 159 Kókoskökur 12,0 10
Kjötbeinmjöl 11,0 63 Maís 4,5 120
Rapsmjöl 1,9 116 Maísglútenfóður 4,3 120
Undanrennuduft 0,5 34 Míló, dúrra 3,5 115
Sojabaunir 20,8 130 Palmolíukökur 9,5 20
Sojamjöl 2,2 130 Rúgur 1,8 105
Sólblómamjöl 2,4 130 Baunir 1,5 130
Heimild: "Foderstoffer til svin”, bls 7.3, Landsutvalget for svin, 1991.
isinnihald mysu aðeins 5%. Pró-
teinið í mysu er í mjög háum
gæðaflokki hvað varðar innihald af
lífsnauðsynlegum amínósýrum og
einnig er mysan auðug af B-víta-
mínunum ríbóflavín og pantóten-
sýru, sem eru mjög verðmæt efni
sérstaklega fyrir smágrísi og eld-
issvín.
Ef þurrefnisinnihald mysunnar er
5% þá þarf 20,0 kg af mysu í 1 FES.
Vegna þess hversu þurrefnissnauð
mysan er, verður öll notkun hennar
sem fóður mjög dýr, nema því
aðeins að svínabúið sé staðsett
nálægt mjólkurbúi. Mysuna er hægt
að nota bæði súrsaða og í fersku
formi. Ef súrsa á mysuna, sem er
sjálfsögð varúðarráðstöfun ef gefið
er mikið magn, þá er talið nægilegt
að blanda 1-2 lítrum af maurasýru í
eitt tonn af mysu.
Hægt er að auka þurrefnisinnihald
mysunnar úr 5% í um 20-25% með
svokallaðri öfugri ósmósu-aðferð og
er sú aðferð tiltölulega ódýr. Ef auka
á þurrefnisinnihald mysunnar meira
en 20-25% verður að gera það með
eimingu, eða þurrkun, sem er mjög
orkufrek aðferð og varla hagkvæm
til framleiðslu á dýrafóðri, nema við
sérstakar aðstæður.
Ef flutningskostnaður og annar
kostnaður við að nota mysu sem
fóður er lágur, iðað við verð á fóður-
blöndum, þá má mysa vera allt að
25% af FES handa fangfullum gylt-
um, allt að 15% af FES handa gylt-
um á mjólkurskeiðinu, allt að 10%
af FES handa smágrísum frá 5 vikna
aldri, allt að 15% af FES handa slát-
urgrísum undir 40 kg þyngd og allt
að 25% af FES handa sláturgrísum
yfir 40 kg þyngd.
Rétt er að taka skýrt fram að svín
sem fóðruð eru á mysu verða að
hafa frjálsan aðgang að vatni.
Ýmsar fóðurtegundir
Fóðurfita
A síðari áratugum hefur notkun á
dýrafitu og jurtafitu stóraukist við
gerð fóðurblanda handa svínum þar
sem fitan er góður orkugjafi og
eykur átlyst og vöxt smágrísa og
slátursvína.
Samsetning fitusýra og magn
ómettaðra fitusýra er mjög breytilegt
í hinum ýmsu tegundum fóðurfitu.
Nauðsynlegt er að vera á varðbergi
gagnvart fóðurfitu með miklu magni
af ómettuðum fitusýrum þar sem
þær geta haft áhrif á bragðgæði
afurðanna. Svokölluð J-tala er notuð
sem mælikvarði um magn ómettaðra
sýra í fitu, en J-talan sýnir hve mörg
grömm af joði bindast 100 g af fitu.
Því hærri sem J-talan er því meira er
af ómettuðum fitusýrum í fitunni.
J-talan má ekki vera hærri en 65-
70 í fitu sláturgrísa því annars getur
gæði og geymsluþol afurðanna rým-
að. Til þess að koma í veg fyrir
rýmandi gæði og geymsluþol af-
urðanna ber að forðast mikið magn
af fitu með háa J-tölu.
í dýrafitu er mest af palmitínsýru,
stearinsýru og olíusýru, eða allt að
80-85%, og J-talan er oftast á bilinu
40-60%. í tólg af nautgripum er J-
talan á bilinu 32-47, svínafeiti á bil-
inu 46-66 og í mjólkurfitu á bilinu
32-42.
Jurtafita inniheldur oftast minna af
palmitinsýru og meira af línolsýru
og línolensýru en dýrafita. Línolsýra
og línolensýra eru ómettaðar og geta
þar af leiðandi haft áhrif á bragð-
gæði afurðanna og leitt til þess að
fitan verður lin og slepjuleg. J-talan
í jarðhnetuolíu er á bilinu 85-98 og í
bómullarfræolíu er J-talan 103-111.
Fita fiska og sjávarspendýra inni-
heldur mjög mikið af ómettuðum
sýrum og er þar af leiðandi óhæf
sem fóðurfita handa svínum.
Þorskalýsi hefur J-tölu á bilinu 130-
150 og hvallýsi á bilinu 110-150.
1 Danmörku er eftirfarandi fóður-
fita á markaðnum:
1. „Teknisk svinefedt“ - hrein
svínafita, gott fóður handa
svínum, en tiltölulega dýr.
2. „Teknisk animalsk fedt“ - fram-
leidd úr fitu og sláturhúsaúrgangi
nautgripa, svína og kjúklinga,
gott fóður handa svínum.
3. „Blandet fedt/Restfedt“ - jurta-
fita ásamt úrgangsdýrafitu frá
fitusýruframleiðslu, misjöfn að
gæðum, ódýrt fóður en áhættu-
samt.
4. „Vegatabilsk fedt“ - margar teg-
undir jurtafitu allt frá rapsolíu til
sojaolíu, mjög misjafnar að gæð-
um.
Orkuinnihald áðumefndar fóður-
fitu:
„Teknisk svinefedt“- 3,18 FEs/kg
- fitusýruprósenta 91.
„Teknisk animalskfedt“ - 3,06
FEs/kg - fitusýruprósenta 88.
„Blandet fedt/Restfedt“ - 2,94
FEs/kg - fitusýruprósenta 85.
„Vegatabilsk fedt“ - 3,26 FEs/kg
- fitusýruprósenta 93.
Meltanleikarannsóknir á fóðurfitu
með misjafna fitusýrusamsetningu
hafa sýnt að hægt er að reikna út
orkuinnihaldið með eftirfarandi for-
múlu:
FEs/kg fitu = 2,94 + 0,04
(fitusýruprósenta 85).
I „Teknisk svinefedt“ er fitusýru-
prósentan 91 og FE$/kg 3,18, eða:
FEs/kg fitu = 2,94 + 0,04 (91-85)
= 2,94 + 0,04 x 6 = 29,94 + 0,24 =
3,18 FEs/kg.
Þegar keypt er fóðurfita af óþekkt-
um uppruna verður fitusýruprósent-
an að vera tilgreind til þess að hægt
sé að reikna orkuinnihaldið, eða
FEs/kg fóðurfítu.
Þeir svínabændur sem blanda fóð-
15-16'94-FREYR 535