Freyr - 01.09.1994, Blaðsíða 28

vinnustiginu í sauðfjárræktinni er
eitthvert form á stuðningi við út-
flutning á dilkakjöti.
Skilaverð til bænda fyrir útflutt
dilkakjöt er á þessu verðlagsári að
meðaltali um 150 krónur á kg.
Takist að þoka verðinu enn frekar
upp og draga jafnframt úr kostnaði
við slátrun og sölu þarf tiltölulega
lítinn hvata til þess að bændur geti
litið á það sem raunhæfan kost að
framleiða kjöt til útflutnings.
Spuming er hvort atvinnuleysis-
bætur í því formi væru ekki ein-
faldasta og áhrifaríkasta leiðin og
jafnframt sú ódýrasta. Stéttarsam-
bandið hefur óskað eftir því við
landbúnaðarráðherra að Þjóðhags-
stofnun verði falið að meta þjóð-
hagslegt gildi slíkra hugmynda.
Hótel Saga - Hótel ísland.
Um miðjan ágúst keypti Hagatorg
hf„ sem er dótturfyrirtæki Hótel
Sögu, Hótel ísland. Hótel Saga
hefur undanfarin þrjú ár séð um
rekstur Hótel Islands fyrir Búnaðar-
bankann og hefur það samstarf verið
ótvíræður ávinningur fyrir Hótel
Sögu.
Kaupverð Hótel íslands er samtals
800 milljónir króna og er hluti
lánsins afkomutengt víkjandi lán.
Hótel Island verður rekið sem
sjálfstæður lögaðili.
Sem fyrr segir hefur samstarf
hótelanna tveggja sl. þrjú ár verið
báðum aðilum hagstætt. Það var
skoðun stjómar Stéttarsambandsins
að það væri hagstæðara fyrir Hótel
Sögu að þetta samstarf héldi áfram í
einhverju formi en að óskyldur aðili
tæki við rekstri Hótel íslands.
Staða landbúnaðarins.
Á síðustu 15 árum hafa orðið
miklar breytingar á stöðu landbún-
aðarins og starfsumhverfi.
Hröðust hefur þessi breyting orðið
á síðustu fjórum til fimm árum og
ætla ég að gera það tímabil sérstak-
lega að umtalsefni hér.
Þróun síðustu ára hefur bæði ljós-
ar og dökkar hliðar.
Jákvæðu hliðamar eru tvímæla-
laust heilbrigðara efnahagsumhverfi
og sá stöðugleiki í verðlagi sem ríkt
hefur á þessum tíma. Á sama tíma
og framfærsluvísitalan hefur hækk-
að um 20 % hefur verð búvara til
framleiðenda hækkað helmingi
minna.
Slíkan stöðugleika höfum við ekki
séð í marga áratugi. Fyrir landbún-
aðinn og aðra þá sem framleiða
matvæli er festa og stöðugleiki í
verðlagi ómetanlegur kostur. Sí-
felldar verðbreytingar eins og við
höfum þurft að búa við undanfarna
áratugi valda óánægju og öryggis-
leysi meðal neytenda og draga úr
eftirspum til lengri tíma litið.
Ljóst er að þessi þróun hefur átt
verulegan þátt í þeirri verðhjöðnum
sem hér hefur orðið á síðustu árum
og mun hún auðvelda bændum að
mæta umsaminni lækkun tollaígilda
sem kveðið er á um í nýgerðum
GATT-samningi. Ætti það að styrkja
samkeppnisstöðu íslenskra búvara í
þeirri samkeppni sem framundan er.
Eg hefi áður sagt að engin at-
vinnugrein hafi tapað jafn miklu á
óðaverðbólgunni og bændur. Búvör-
urnar voru það sem síðast hækkaði í
hringrás verðbólgunnar. Þar af leið-
andi voru bændur alltaf á eftir með
leiðréttingu á kostnaði sínum, þeim
mun hærri sem verðbólgan var þeim
mun meira varð frávikið hverju
sinni.
Verðhjöðnun og lækkun vaxta
síðustu misserin hafa komið bænd-
um til góða eins og öðrum sem
atvinnurekstur stunda. Almennt hef-
ur stöðugleiki í efnahagsumhverfinu
eflt kostnaðarvitund og aukið raun-
sæi gagnvart fjárfestingum.
Ég vil einnig telja til jákvæðra
þátta í þróun síðustu ára að aukin
tengsl og samstarf við aðila vinnu-
markaðarins og ýmsa fleiri aðila í
þjóðfélaginu hafa rofið þá einangrun
sem landbúnaðurinn var óneitanlega
kominn í. Miklu fleiri áhrifaaðilar
hafa nú innsýn í málefni landbún-
aðarins en áður og gera sér grein
fyrir hinu mikilvæga hlutverki hans
í efnahagslífi þjóðarinnar. Þessa sjá-
um við glögg merki í þjóðfélagsum-
ræðunni.
Neikvæðu hliðarnar á þróun lið-
inna ára eru hins vegar ýmsar.
Þar vegur auðvitað þyngst sam-
dráttur í atvinnulífinu og það at-
vinnuleysi sem nú blasir við.
Sveitimar hafa ekki farið varhluta
af þessari þróun sem komið hefur til
viðbótar þeirri ntiklu skerðingu sem
orðið hefur í sauðfjárræktinni.
í kjölfar þessa hefur fylgt tekjutap
og atvinnuleysi sem áður var nær
óþekkt í sveitum. Því fylgir minna
svigrúm í búrekstrinum sem leiðir til
þess að eignir ganga úr sér til lengri
tíma litið.
Heilbrigðara efnahags-
umhverfi.
Þrátt fyrir alla þá erfiðleika sem
mætt hafa bændum á síðustu fjórum
árum vegna aðlögunar að þrengri
markaði álít ég að heilbrigðara efna-
hagsumhverfi hafi mjög mikið
mikið gildi fyrir landbúnaðinn.
Reynslan sýnir að fólk í sveitum
mætir þeirri stöðu sem upp er komin
vegna þrengri atvinnumöguleika af
miklu raunsæi. Um allt land eru í
gangi atvinnuskapandi verkefni,
jafnt á vegum sveitarfélaga, búnað-
arfélaga, hópa og einstaklinga. í
þessari þróun sjáurn við m.a. árang-
ur af þeim fjármunum sem Fram-
leiðnisjóður landbúnaðarins hefur
veitt til atvinnuuppbyggingar í sveit-
um á undanfömum árum og því
starfi sem atvinnufulltrúi Stéttar-
sambandsins hefur unnið sl. 3'A ár.
Mér fannst mikil upplifun að
koma á handverkssýninguna sem
haldin var á Hrafnagili í Eyjafirði í
júní sl. Þar sýndi fólk úr öllum
landshlutum handverk, jafnt nytja-
muni sem listmuni. Það var mikil
uppörvun að sjá hve mikið var þama
af vönduðu handverki en ekki síður
að kynnast þeim þrótti og bjartsýni
sem einkenndi það fólk sem þama
sýndi framleiðslu sína. Með starf-
semi handverksfólksins hefur göml-
um hefðum og handbragði verið lyft
til vegs á ný og sköpuð skilyrði til
þess að gera verðmæti úr ýmsu hrá-
efni sem til fellur í landbúnaðinum
og náttúrunni. Með þessu starfi
hefur einnig verið bætt úr því smá-
narlega ástandi sem ríkt hefur að
undanförnu þegar ferðamönnum á
íslandi eru boðnir til kaups minja-
gripir sem framleiddir eru í Taivan
og Hong Kong.
Yfirleitt virðist mér að fólk í dreif-
býli sé hvarvetna að leita fyrir sér
um nýjar tekjuöflunarleiðir. Þetta er
gleðilegur vottur um kjark og út-
sjónarsemi bændafólks sem ekki
lætur deigan síga þótt á móti blási.
Framkvœmd búvöru-
samningsins.
Þegar rætt er um þróun síðustu
572 FREYR - 17'94