Freyr - 15.09.1994, Blaðsíða 50

skattur var lagður á matvæli árið
1988 barist fyrir því að lægra
skattþrep væri haft á mavælum.
Að nokkru var komið til móts við
það sjónarmið með endurgreiðslu/
niðurfellingu skattsins af búvörum
en það kerfi reyndist ófullnægjandi.
Stéttarsambandið hafði forystu um
það árið 1992 að sameina Stéttar-
sambandið, ASÍ, BSRB og Neyt-
endasamtökin um kröfuna um lægra
skattþrep á matvæli.
I kjarasamningum í maí 1993 var
samið um að lögfest skyldi 14%
skattþrep á öllum matvælum.
Þegar leið að afgreiðslu málsins á
Alþingi óx þeim öflum mjög ásmeg-
in sem vildu óbreytt eða lítt breytt
kerfi og var mjög haft á orði að
framkvæmd tveggja þrepa skatts
færi úr böndunum og lækkunin skil-
aði sér ekki til neytenda. Auk þess
var því mjög haldið á lofti að tími til
breytingarinnar væri of naumur.
A fundi 15. desember gerði stjóm
Stéttarsambandsins eftirfarandi bók-
un:
„Stéttarsamband bænda mælir
með því nú sem fyrr að virðisauka-
skattur sé lagður á í tveimur þrepum
og matvæli höfð í því lægra. Það er í
samræmi við skattastefnu flestra
Evrópuþjóða, þar sem matvæli eru
annað hvort með mjög lágum VSK,
4 - 7%, eða engum, en hærri VSK
lagður á aðrar vörutegundir. Einnig
hefur verið bent á að aðlaga þurfi
fyrirkomulag á álagningu VSK hér-
lendis að skattastefnu EB í samban-
di við inngöngu landsins í hið
Evrópska efnahagssvæði.
Sú aðferð, að niðurgreiða matvæli
sem svarar lægra skattþrepi, sem
tekin var upp við álagningu sölu-
skatts á matvæli og síðar VSK,
hefur ekki haldið nema að hluta til.
Sérstakar niðurgreiðslur, sem áttu að
koma í stað lægra skattþreps, höfðu
tilhneigingu til að lækka smám
saman að raungildi, þannig að
raungildi VSK álagningar jókst að
sama skapi“.
Lyktir málsins urðu þær að
ákvæði um lægra VSK-þrep á mat-
vælum voru samþykkt á Alþingi
skömmu fyrir jói. Engir teljandi
erfiðleikar urðu við framkvæmd
þessarar breytingar. Að mati ASÍ
hefur lækkunin skilað sér að fullu til
neytenda.
Með gildistöku lægra skattþreps á
642 FREYR- 18 94
matvælum er mikilvægur áfangi
unninn í einu helsta baráttumáli
Stéttarsambandsins á síðustu árum.
2.4. Skattamál.
Eitt af verkefnum Stéttarsam-
bandsins er að fylgjast með þróun
skattamála. Fjölmörg álitamál af
slíku tagi koma upp ár hvert og
tengjast mörg þeirra þeirri breytingu
sem nú er að verða í atvinnuháttum
til sveita og breyttu starfsumhverfi
landbúnaðarins.
Fer drjúgur hluti af starfi hagfræð-
ingsins í að sinna slíkum málum.
Ekki eru tök á að rekja einstök
atriði þessa starfs í skýrslu þessari
en reynt er að koma vitneskju til
bænda um breytingar á þessu sviði í
Frey og í gegnum leiðbeiningaþjón-
ustuna.
Það sem gerir oft erfitt fyrir í
þessum efnum er skortur á sam-
ræmdri stefnumörkun stjómvalda í
skattamálum og handahófskennd og
mótsagnakennd vinnubrögð við
lagasetningu.
Þetta endurspeglast síðan í starfi
skattayfirvalda og úrskurðum sem
felldir eru um einstök framkvæmda-
atriði.
Ljóst er að vinna við þennan þátt
mála mun fara vaxandi á næstunni.
2.5. Rekstrarráðgjöf fyrir
bœndur.
Miklar umærður hafa farið fram
innan stjómar Stéttarsambandsins
um vaxandi rekstrarerfiðleika hjá
bændum:
Landbúnaðurinn stendur frammi
fyrir margháttuðum breytingum af
ýmsum orsökum. Þær helgast bæði
af breyttum pólitískum forsendum
innanlands og nýjum viðhorfum
vegna alþjóðlegra samninga sem ís-
land er aðili að.
Oöryggi hefur vaxið, aukin ábyrgð
færst á herðar bænda og afurða-
stöðva, vaxandi óvissa er varðandi
hvert stefnir í náinni framtíð og
ákvarðanataka verður erfiðari.
Afkoma bænda hefur á margan
hátt farið versnandi á undanförnum
árum. Það má fyrst og fremst rekja
til eftirfarinna atriða:
* minni framleiðsluréttur í hefð-
bundnum búgreinum
* almennt lækkandi afurðaverð
(verðfall og langir greiðslufrestir
á kjöti)
* minnkandi atvinnumöguleikar ut-
an heimilis
Afkoma bænda er mjög misjöfn,
og hefur afkomumunur innan stétt-
arinnar farið vaxandi á síðustu árum.
Þeir sem byggja afkomu sína að
miklu leyti á mjólkurframleiðslu
hafa ekki orðið fyrir ýkja miklum
tekjusamdrætti, en hjá þeim bænd-
um sem hafa byggt afkomu sína
alfarið á sauðfjárrækt hefur afkoman
versnað verulega á síðustu árum.
Víða hefur skuldasöfnun átt sér stað
og er jafnvel að verða þannig að ein-
staka bændur ráða varla við það
lengur.
Þessi þróun gerir það að verkum
að það er enn ríkari nauðsyn en áður
að bændur nýti sér þá þekkingu og
þá möguleika sem fyrir hendi eru
hjá stoðkerfi landbúnaðarins. Þá er
bæði verið að tala um faglega
þekkingu í almennri búfjár- og
jarðrækt og rekstrarlega þekkingu.
Margt bendir til að skipta megi
bændum í þrjá flokka eftir fjárhags-
og rekstrarlegri stöðu:
1. Bændur sem eiga ekki í neinum
sérstaklegum erfiðleikum. Þeir
þurfa hins vegar oft á aðstoð að
halda við að átta sig á því hvaða
möguleika þeir eigr að velja og
hvemig þeir geti styrkt stöðu sína
varðandi óvissa framtíð.
2. Bændur sem eiga í verulegum
rekstrarerfiðleikum. Búreksturinn
stendur ekki undir því sem hon-
um er ætlað að gera, bæði vegna
verðfalls afurðanna og þess að
ekki er lengur möguleiki á að afla
tekna utan heimilis. Hjá þessu
fólki fara almennar rekstrarskuld-
ir vaxandi og geta orðið óvið-
ráðanlegar á tiltölulega skömm-
um tíma ef ekkert er að gert.
3. Bændur sem eru í allt að því von-
lausri stöðu og geta hvorki farið
eða verið. Þeir eru það tekjulágir
að vart er mögulegt að framfleyta
fjölskyldunni. Þeir eru það skuld-
settir að það er fyrirsjáanlegt að
þeir muni aldrei geta greitt
skuldimar. Þeir eru það eignalitlir
að þeir komast ekki frá skuld-
unum með sölu eigna og eru því í
raun gjaldþrota, enda þótt það
geti dregist í nokkur ár að endan-
legur úrskurður falli þar um.
A fundi stjómarinnar 23. febrúar
var samþykkt að skrifa stjórn Bún-