Freyr - 15.10.1994, Blaðsíða 25

búanna hafði kúm verið fargað
vegna vandamála með sog hjá grip-
um. Greinilega kom fram samband á
milli sogs hjá gripum í uppeldi og
vandamála með fullorðnar kýr sem
sugu aðrar kýr, sem bendir til að
þetta sé þáttur sem gripurinn lærir í
flestum tilfellum í uppeldi. Til að
bregðast við vandanum er aðallega
bent á tvær aðferðir.
Ala kálfana upp eina þannig að
þeir fái ekki tækifæri til að sjúga og
nota við mjólkurfóðrun kálfanna föt-
ur með túttum sem fullnægja sog-
þörf þeirra.
I áðurnefndri norskri rannsókn
voru skýrar ábendingar um minna
sog þar sem kvígur voru aldar upp á
básum en þar sem um stíueldi var að
ræða. Þess má geta að áðumefnd
rannsókn sýnir að algengast er þar í
landi að kálfar séu aldir í sérstíum
fram yfir tveggja vikna aldur en úr
því verður æ algengara að þeir séu
aldir upp fleiri saman í stíum. Nefnt
er að fundið sé í tilraunum í Noregi
að sog sé minna hjá kálfum sem
fóðraðir eru á mjólk með túttum
(spenum) en hjá þeim sem fóðraðir
eru með því að láta þá drekka beint
úr fötu.
Á síðasta ári birtust niðurstöður
all umfangsmikilla tilrauna í Dan-
mörku þar sem borið var saman
uppeldi á kvígum annars vegar á
básum og hins vegar í stíum. I þess-
ari tilraun var einnig borið saman að
ala kvígurnar að öllu leyti á húsi í
samanburði við sumarbeit og má
nefna hér að nær öll áhrif beitarinnar
virðast jákvæð gagnvart kúnum eftir
að þær ná þeim aldri. í þessum
tilraunum kom fram að júgurbólga
var meira vandamál hjá kúnum sem
aldar voru upp í stíum en hjá þeim
kúm sem aldar höfðu verið upp á
básum. Þessi munur verður samt
ekki á grunni tilraunaniðurstaðnanna
rakinn til smits hjá kvígunum áður
en þær bera fyrsta kálfi. Þeir sem að
rannsóknunum unnu geta sér þess til
að þetta tengist hæfni kúnna til að
standa upp og leggjast, kvígumar úr
stíueldinu séu klaufskari og verði
því frekar fyrir því að hrufla spena.
í nýlegu yfirliti um atferlis-
rannsóknir hjá ungviði frá dönsku
rannsóknarmiðstöðinni er nokkuð
tjallað um sogþörf ungkálfa. Bent er
á að þegar kálfurinn gengur undir
Frli. á bls. 747.
Kálfabox í fjósi tilraunabúsins á Stóra-Armóti. Pau eni hugsuð fyrir kálfana
svo lengi sem þeirfá mjólk að drekka (3-4 mán.) og hugmyndin er að reyna
að varna því að þeir venjist á að totta júgrað og spenana hver á öðrum.
Ekki er komin reynsla á það á Stóra-Ármóti hvort þetta virkar. Burðar-
grindin í þessum boxum er úr l'U tommu rörum, í botninum er 8 mm þykkt
og 50 mm breitt flatjárn, bil milli rimla er 25 mm. I hliðum er 10 eða 12 mm
vatnsheldur krossviður. Hver eining er þrjár stíur og má koma henni fyrir
víða í fjósinu en taka hana burt þegar ekki er þörf á henni en til eru fjórar
svona einingar á búinu. Framhliðinni í liverri stíu er rennt upp til að koma
kálfinum inn og út úr hoxinu. Milliskilrúm má einnig taka upp. Breidd á
hverri stíu er 58-63 cm, lengdin er 115-130 cm og hœðin er 85-90 cm. Um
30 cm eru undir stíuna svo að auðvelt sé að þrífa undan henni. Hver kálfur
hefur tvœr fötur þar sem fóður er gefið. Kálfarnir geta „spjallað" saman
bœði að framanverðu og einnig yfir skilrúmin og ná að sjúga eyrun og and-
litið hver á öðrum en ekki annað.
Pessar stíur eru heldur lengri en hinar eða um 140 cm en að öðru leyti
svipaðar. Sameiginleg jata erfyrir hey og kjarnfóður, mjólk gefin úrfötum
en vatn er í rennu framan við jötuna. Pví lengri sem stían er því lengur
getur kálfurinn verið í stíunni. Æskileg stœrð á stíum er trúdega 60-65 cm x
130-140 cm þó allt eftir því live lengi kálfurinn á að dveljast þar.
2<T94 - FREYR 745