Freyr - 15.11.1994, Side 18

Um hrossarœkt á íslandi
Kristinn Hugason, hrossarœktarráðunautur
1. Félagskerfi
hrossarœktarinnar á
íslandi
Kynbótastarfið í hrossaræktinni á
íslandi styðst við ákvæði búfjárrækt-
arlaga eins og raunar allt kynbóta-
starf í landinu. Fyrstu lög um kyn-
bætur hrossa voru sett á Alþingi árið
1891 og voru síðan settir ýmsir við-
aukar við þau lög og gerðar á þeim
breytingar. Árið 1931 voru fyrst sett
búfjárræktarlög sem fjalla um alla
búfjárrækt og hafa þau lög síðan
verið endurskoðuð nokkrum sinn-
um, síðast 1973. Ný og verulega
breytt lög um búfjárrækt gengu í
gildi árið 1989 (lög nr. 84 frá 1989)
og reglugerð við þau lög var sett
1991 (reglugerð nr. 418 frá 1991).
Hrossai œktarfélög og hrossarœkt-
arsamhönd hafa starfað í landinu
allt frá árinu 1904. Þetta eru félags-
samtök hrossaræktenda og starfa í
samræmi við lög þau um hrossarækt
er gilt hafa á hverjum tíma. Félags-
kerfið eins og það er núna upp byggt
tekur fyrst og fremst mið af
ákvæðum búfjárræktarlaga frá 1973
og í samræmi við þau lög starfa
hrossaræktendur nú í hrossaræktar-
félögum sem afmarkast af einu eða
fleiri sveitarfélögum. Hrossaræktar-
félögin eru deildir í hrossarækt-
arsamböndunum sem eru heildar-
samtök hrossaræktenda í hverri
sýslu eða landshluta. Félagsaðild að
hrossaræktarfélögum og þar með
hrossaræktarsamböndum er frjáls, í
þeirri merkingu að enginn er neydd-
ur til að starfa innan vébanda þessa
félagsskapar en um leið eru allir
hrossaræktendur á starfssvæði hvers
hrossaræktarfélags og þá um leið
hrossaræktarambands sjálfkrafa að-
ilar að samtökunum en bein árgjöld
eru engin.
Hrossaræktarsamböndin starfa í
nánu samstarfi við búnaðarsam-
böndin, hvert í sínu héraði. og láta
búnaðarsamböndin sem eru eins
konar héraðsdeildir Búnaðarfélags
íslands, hrossaræktarsamböndum í
té þá faglegu vinnu sem unnin er
heima í héraði en Búnaðarfélag
íslands sér um þau mál á landsvísu.
Stór þáttur starfa hrossaræktarsam-
bandanna er í tengslum við stóð-
hestahaldið. Tryggja hrossaræktar-
samböndin og deildir þeirra (hrossa-
ræktarfélögin) ræktendum þannig
afnot af góðum undaneldishestum
fyrir hryssur sínar og í gegnum bún-
aðarsamböndin hafa ræktendur að-
gang að leiðbeiningum, en á íslandi
er hver einstakur ræktandi sjálfs sín
herra um val og notkun kynbóta-
gripa og mörkun ræktunarstefnu.
Landssamband hestamannafélaga
og Félag hrossabœnda eru auk þess
félög er tengjast hrossaræktinni á Is-
landi. Landssamband hestmanna-
félaga eru samtök hestamannafélag-
anna á íslandi sem eru áhugamanna-
samtök er fjalla um reiðmennskuna
og Félag hrossabænda er stéttarfélag
hrossabænda (sérbúgreinafélag) og
starfar sem slíkt innan bænda-
hreyfingarinnar á Islandi. Aðilar að
Félagi hrossabænda eru bæði fram-
leiðendur lífhrossa og kjöts.
Á 1. mynd er sýnd uppbygging
félagskerfisins í hrossaræktinni á
íslandi.
2. Stjórnun og starfs-
menn
Á myndinni í lok síðasta kafla sést
að Hrossarœktarnefnd Búnaðarfé-
lags íslands er ákvörðunaraðili um
alla stefnumörkun í hrossaræktinni.
Hrossaræktamefnd setur allar reglur
er varða stefnumótun og fram-
kvæmd ræktunarstarfsins í heild á
landinu. Hvað ákvarðanir nefndar-
innar varðar, verður að tryggja að
þær séu í samræmi við landslög og
auk þess leitar Hrossaræktamefnd
ætíð staðfestingar stjómar Búnaðar-
félags íslands á öllum stærri ákvörð-
unum. í Hrossaræktarnefnd Búnað-
arfélags íslands sitja sjö menn og
eru sex þeirra kjörnir á Búnaðar-
þingi sem er fulltrúaráðsfundur
Búnaðarfélags íslands. Oddamaður
og jafnframt formaður nefndarinnar
er skipaður af stjóm Búnaðarfélags
íslands og er skipun hans tilkynnt á
Búnaðarþingi um leið og kjör hinna
sex fer fram. Helmingur kjörinna
fulltrúa í Hrossaræktarnefnd er úr
hópi héraðsráðunauta (ráðunauta
búnaðarsambandanna) og helmingur
úr hópi bænda tveir frá Félagi
hrossabænda og einn frá Landssam-
FÉLAGSKERFIÐ í HROSSARÆKT
1. mynd. Félagskeifið í hrossarœktinni.
834 FREYR - 22'94