Freyr - 15.11.1994, Blaðsíða 30

Mjólkurbúum þarf að fœkka
Erindi flutt á aðalfundi Landssambands kúabœnda að Flúðum
22. ágúst 1994
Björn Arnórsson, hagfrœðingur hjá BSRB
Ágœtu bœndur!
Ég vil hefja mál mitt á að þakka ykkur fyrir það tœkifœri að koma á ykkar fund
og fjalla um þessi mikilvœgu og um ieið viðkvœmu mál, sem hér eru til
umrœðu.
Það er vert að staldra aðeins við,
áður en ég kem að meginefni máls
míns, og rifja upp þá samstarfslotu
verkalýðshreyfingar, bænda, vinnu-
veitenda og ríkisvalds, sem hófst
með þjóðarsáttinni svonefndu.
Það vill gjaman gleymast að um
1990 átti landbúnaður mjög undir
högg að sækja í umræðunni.
Hugmyndin um frjálsan, óheftan inn-
flutning á landbúnaðarvörum átti
góðan hljómgrunn. Þar reri DV ekki
eitt á báti. Verkalýðshreyfingin, þ.e.
ASÍ og BSRB, hafði um langa hríð
hafnað að skipa ntenn í verð-
lagsnefndir landbúnaðarins, en sú
ákvörðun byggðist á því að sam-
tökin töldu sér ekki stætt á að starfa
í nefndum, sem í raun gerðu ekki
annað en að leggja blessun sína yfir
umdeilanlegan sjálfvirkan fram-
reikning.
Þjóðfélagið einkenndist af lang-
varandi verðbólgu og við vorum
ansi mörg sannfærð um að atvinnu-
leysisdraugurinn biði handan horns-
ins. Ekki síst þess vegna var lífs-
nauðsyn að ná verðbólgunni niður.
Reynsla annarra þjóða sýndi að
nógu erfitt er að takast á við at-
vinnuleysi, þó að ekki fylgi verð-
bólga upp á tugi prósenta.
Það var merkilegt - reyndar á
alþjóðlegan mælikvarða - að þarna
settust niður - ekki aðeins verka-
lýðshreyfing og atvinnurekendur -
heldur einnig ríkisvald og bændur
og settu sér það markmið að kveða
verðbólguna í kútinn. Inn í þá mynd
kom gagnger endurskoðun á ís-
lenskum landbúnaði og eins og ég
mun aftur og aftur leggja áherslu á,
það markmið að undirbúa landbúnað
846 FREYR - 22 94
Björn Arnórsson.
undir harðneskjulega framtíð í sam-
keppni við erlendar landbúnaðar-
vörur.
Þetta samstarf var af hálfu verka-
lýðshreyfingarinnar skilyrt með því
að unnið yrði samfellt að settum
markmiðum. Endurnýjuð þátttaka í
5 og 6 mannanefndum var skilyrt
með því að tímabili hins sjálfvirka
vísitöluútreiknings út frá úreltum
líkönum væri lokið.
Hlutverk Sjömannanefndar.
Það var fróðlegt að sitja fundi 7
mannanefndar fyrstu mánuðina.
Þarna mættust ólíkir heimar og
afdráttarlaust ólíkar skoðanir. Oft
hvarflaði að okkur hvort þetta væri
ekki borin von að nást mætti
sameiginlegt samkomulag.
En það tókst - þó að vissulega
ntegi og eigi að deila um niður-
stöðumar. Þær vom vissulega mála-
miðlun ólíkra viðhorfa, en fortaks-
laust skref í rétta átt.
Markmiðið var, með mínu orða-
lagi, að stórauka hagræðingu í land-
búnaði, lækka verð á landbún-
aðarvörum (a.m.k. hlutfallslega) og
minnka framlög ríkisins til greinar-
innar. Þetta allt átti að framkvæma
án þess að kjör bænda skertust,
a.m.k. miðað við kjör launafólks.
Þetta þýðir með öðmm orðum: Til
þess að bændastéttin geti haldið
óbreyttum kjömm, lækkað verð af-
urða sinna og á þann hátt mætt
fyrirsjáanlegri erlendri samkeppni,
þá er nauðsynlegt að bændum fækki.
Hér er nauðsynlegt að staldra við.
Fækkun bænda er ekki markmið í
sjálfu sér og má aldrei og á engan
hátt túlka sem fjandskap við bænd-
ur. Eg er-jafn andstyggilegt og það
er fyrir launamanninn að missa
vinnu sína - afdráttarlaust á þeirri
skoðun að þetta sé enn erfiðara fyrir
bóndann, sem ekki aðeins tapar
vinnu heldur er rifinn upp úr um-
hverfi og menningu sem hann er
alinn upp til. Ég er hins vegar jafn
sannfærður um að þetta er nauðsyn-
legt til að forða frá enn meiri fækk-
un - jafnvel hruni, og stórfelldari
kjaraskerðingu í landbúnaði innan
mjög skantms tíma.
Ég tel hreina tímasóun að halda
uppi löngu málþófi um hvenær og
hve hratt íslenskir bændur muni
standa frammi fyrir erlendri sam-
keppni. I raun hafa íslenskir bændur
alltaf staðið frammi fyrir samkeppni
við erlend matvæli. En nú erum við