Freyr - 01.12.1994, Blaðsíða 22

bleikjuframleiðenda var stofnað
1991. Meginverkefni þess var mark-
aðs og kynningarstarf, en sökum
ónógs stuðnings bleikjuframleið-
enda, liggur starfsemi þess nú niðri.
í kjölfar aukinnar framleiðslu á
komandi árum eru sameiginlegir
hagsmunir í þessu máli augljósir og
því má ætla að það sé ekki spurning
hvort slfkt samstarf hefjist að nýju,
heldur hvenær.
Rannsóknir og þróunarstarf.
Rannsóknir á bleikju eru skammt
á veg komnar bæði hérlendis og
erlendis og því hefur uppbygging
bleikjueldis tekið mið af þekkingu
frá öðrum laxfiskum. Aföll í eldi á
bleikju má í mörgum tilvikum heim-
færa til þess að þekking frá laxeldi
hefur verið notuð of gagnrýnislaust í
bleikjueldi. Hérlendis er mikil
tæknileg þekking á framkvæmd eld-
isins en enn skortir á líffræðilegu
hliðina. Öflugt rannsókna- og þró-
unarstarf undanfarin ár hefur aukið
þekkingu okkar á bleikju sem eldis-
fiski og er árangur af því starfi
stöðugt að koma skýrar í ljós.
Meginmarkmið rannsóknarstarfs í
bleikjueldi er að auka vaxtarhraða,
minnka stærðarbreytileika og draga
úr ótímabærum kynþroska, en þessir
þættir hafa hvað mest áhrif á hag-
kvæmni eldisins. Markvisst og öfl-
ugt kynbótastarf er eitt af brýnustu
verkefnunum. Kynbætur byggðar á
fjöldskylduúrvali hófust haustið
1992 á Hólum í Hjaltadal, en áður
hafði farið fram samanburðar-
rannsókn á mismunandi bleikju-
stofnum. Vorið 1996 koma afkvæmi
undan útvöldum foreldrum úr fyrstu
kynslóð þessa verkefnis. Það er hins
vegar ljóst að kynbætur munu taka
tíma, en innan 10 ára má gera ráð
fyrir að það náist að auka vaxtar-
hraða og gæði bleikjunnar verulega.
Lögð hefur verið áhersla á rann-
sóknir á áhrifum ólíkra umhverfis-
þátta, s.s. hita, ljóss, fóðurs og
flokkunar á vöxt, þroska og atferli
(hegðun) bleikju. Kynþroski hefur
áhrif á vöxt og sölu fiskisns og því
hafa verið teknar í notkun mismun-
andi aðferðir til að seinka eða koma
í veg fyrir kynþroska. Rannsóknir á
samspili vaxtarhraða/stærðar og
kynþroskaaldurs benda til þess, að
með stjórnun á vaxtarskilyrðum á
seiðastigi er mögulegt að draga
886 FREYR - 23'94
mikið úr ótímabærum kynþroska.
Einnig hafa verið teknar í notkun
mismunandi aðferðir til að gelda
bleikjuseiði, en slfk seiði virðast
hafa sambærilegan vöxt og ógeltur
fiskur. Nokkrar eldisstöðvar hafa
því hafið eldi á geldfiski með
góðum árangri í eldi og sölu. Hins
vegar eru líkur á að hágæðamark-
aður fyrir náttúrulegar afurðir geri
athugasemdir við sölu á geldfiski og
því er full ástæða til að fara varlega í
þessum efnum. Eldisumhverfi (þétt-
leiki, straumur, fóðrun o.fl.) hefur
mikil áhrif á atferli bleikju, en
innbyrðis goggunarröð hefur veru-
leg áhrif á fóðurtöku, sent leiðir af
sér mikinn stærðarbreytileika. Þetta
atferli er mun sterkara hjá bleikju en
öðrum laxfiskum, en tiltölulega litl-
ar rannsóknir hafa farið fram á þessu
sviði, sérstaklega á stærri fiski í
matfiskeldi. Bætt þekking á áhrifum
ólíkra umhverfisþátta á vöxt og þrif
bleikju mun auka möguleika okkar á
að stjórna og staðla státurgæðin.
Samhliða líffræðirannsóknum, sem
fara að mestu fram á tilrauna-
stöðvum, er unnið mikið þróunar-
starf í sjálfum eldisstöðvunum til að
bæta eldisumhverfi og auka hag-
kvæmni. Tekist hefur að auka fram-
leiðni með bættum vatnsbúskap,
sem m.a. tengist nýrri tækni við
súrefnisgjöf og endurnýtingu á
vatni. Undanfarin ár hafa bændur
tekið þátt í að þróa dúkklæddar eld-
istjarnir af mismunandi gerð, sem
henta vel til matfiskeldis og eru ódýr
lausn. Á þessu sviði er náið sam-
MOlflR
Gœðum hollenskrar
búvöru hrakar
Hollenskir bændur verða að taka
sig á í gæðum og vöruþróun, eigi
þeir að halda stöðu sinni í útflutn-
ingsmarkaðnum, segir í skýrslu sem
landbúnaðarráðherra Hollands kynnti
nýlega. Búsafurðir nema 26% af
útflutningi Hollands, en nú sýnir
könnun sem gerð var að það eru ein-
ungis blóm og fræ sem halda stöðu
sinni. En á öðrurn sviðum garðfram-
leiðslu og í búfjárafurðum og
mjólkurvörum eru Hollendingar að
tapa áliti, bæði í gæðum og
band milli eldismanna og sér-
fræðinga nauðsynlegt fyrir báða
aðila, en þannig verður best komist
hjá endurteknum áföllum og farsæl
þróun getur átt sér stað.
Lokaorð
Hér hefur aðeins verið tæpt á ein-
staka þáttum í uppbyggingu greinar-
innar og tekið mið af bleikju sem
útflutningsvöru. Hér á landi er einn-
ig alin bleikja til sölu á heimamark-
aði eða til sleppingar í tilbúnar
tjarnir til stangveiða. Með tjölgum
ferðamanna getur þessi markaður
verið ákjósanlegur fyrir bændur víða
um land.
Reynsla undangenginna ára sýnir
að náttúrulegar aðstæður eru víða
mjög góðar og hægt að ala bleikju
við skilyrði, sem ekki er hægt að
bjóða öðrum tegundum. Þrátt fyrir
að bleikjueldi sé enn á rannsóknar-
og þróunarstigi eru teikn eru á lofti
um að innan 2-3 ára tnuni fram-
leiðslan hér á landi aukast í 500 tonn
á ári og samtímis fer frantboð á
bleikju frá öðrum þjóðum smám
saman vaxandi. íslendingar eru eina
þjóðin sem getur boðið ferska
bleikju allt árið unt kring og okkur
hefur tekist að skapa bleikju
gæðaímynd sem selst fyrir hátt verð.
Framtíð bleikjueldis sem atvinnu-
greinar á íslandi er því án efa háð
því að okkur takist að viðhalda
þeirri gæðaímynd og því er nauð-
synlegt að tengja framleiðslu og
markaðsstarf náið saman.
markaðskröfum, segir í áðumefndri
skýrslu. Danir og Frakkar eru að
sögn Landsbladet glúmari á þessu
sviði.
Tala búfjár.
Frlt. afbls. 887.
árið 1943. Eftir það fækkaði hross-
um stöðugt niður í um 30 þúsund á
árunum 1958-1964, en fór þá að
fjölga á ný. Árið 1993 voru talin
vera um 77 þúsund hross í landinu
eða 25 þúsund fleiri en árið 1980.
Loðdýrum fjölgaði verulega árin
1985, 1986 og 1987, en á árinu 1988
fækkaði refum mjög mikið, en
minkum fjölgaði verulega. Árið
1993 stóð tala refa í stað en minkum
fjölgaði um 3 þúsund.