Freyr - 15.12.1994, Blaðsíða 18

á vöru er það verð sem greiðir allan
kostnað við framleiðsluna, og einnig
þau umhverfisspjöll sem varan veld-
ur. Þá kemur spurningin, hvernig er
hægt að verðleggja náttúruspjöll
eins og gróðurhúsaáhrif.
Ef við lítum á framleiðslu okkar
bændanna þá er afkoma okkar
flestra rýr, eins og félaga okkar í
öðrum löndum. Þegar afkomu
matvælaframleiðenda er léleg, er
hætt við að þeir gangi óhæfilega á
náttúrugæði og vandi ekki
framleiðsluna. A síðustu árum hefur
t.d. mikið verið rætt um alls konar
óæskileg efnasambönd í matvörum,
leyfileg og óleyfileg, sem bændur
hafa notað til að auka hagkvæmni
framleiðslunnar.
Atli. Þær framleiðslutakmarkanir
sem bændur og fiskimenn hafa orðið
að sætta sig við þykir mörgum
harður kostur. Smáframleiðendur
halda eðlilega fram að þeir verði að
sætta sig við hálfgert atvinnuleysi
og þar með við léleg lífskjör vegna
kvótakerfis.
Bóndi. Framleiðslutakmarkanir,
sem eru við lýði hér á landi eins og
hjá nálægunr þjóðum, verða til þess
að það dregur úr framleiðslu ein-
stakra bænda og það getur þannig
orðið til að hækka vöruverð. En
þetta kerfi er til þess ætlað að fleira
fólk geti búið í hinum dreifðu
byggðum. Það hefur marga kosti,
m.a. þann að auðvelt er að auka
matvælaframleiðslu, ef og þegar ytri
aðstæður versna af einhverjum
ástæðum. Margir telja því að þetta
sé eins konar líftrygging þjóðanna.
Þetta var áreiðanlega ein ástæðan
fyrir því að erfiðlega gekk að semja
um landbúnaðarþátt GATT-sam-
komulagsins. Þjóð eins og t.d.
Frakkar eru ekki tilbúnir að verða
upp á aðra komin með mat.
Við GATT-samningana kom í Ijós
að Bandaríkjamenn vildu fá að auka
sölu á matvörum til annarra þjóða.
Það er trúlega bæði til að laga
óhagstæða greiðslustöðu við útlönd
og halda landinu í byggð. Þar að
auki finnst þeim sjálfsagt ósann-
gjamt að þeir kosti að verulegu leyti
varðveislu nauðsynlegs varaforða af
matvælum fyrir mannkynið. Árið
1988 kom vel í ljós hvað þessi
varaforði er mikilvægur, þegar upp-
skerubrestur varð vegna mikilli
þurrka í Kína og Bandaríkjunum.
BJÖRN HALLDÓRSSON
A T L I
LJÓSPRENTUÐ ÚTGXFA
MEÐ PORMÁLA EFTIR
ÞORSTEIN l*ORSTEINSSON
SÝSLUMANN
UTGEFANDI BÚNAÐARFÉLAG ÍSLANDS
REYKJAVÍK 1948
Mér finnst að í stað þess að þjóðir
heimsins gerðu aðeins samning urn
viðskipti með matvæli, þá hefði
samningurinn auk viðskipta þurft að
tjalla um umhverfismál og um það á
hvern hátt unnt er að dreifa mann-
fólkinu á land hverrar þjóðar.
Atli. Ég hefi ekki ákaflega mikinn
áhuga á alþjóða-landbúnaðarhag-
speki. En ég skil þetta svo að þú sért
því heldur meðmæltur að við hjónin
förum að búa.
Bóndi. Já, ekki sfst vegna eftir-
komenda ykkar. Þetta segi ég m.a. á
grundvelli þess sem ég tel að sé
alþjóða-landbúnaðarhagspeki, eins
og þú nefnir það. Þó að bændur
annarra þjóða séu keppinautar
okkar, verðum við ekki síður að líta
á þá sem félaga, jafnvel þó að
bóndinn gangi nær því nakinn og
hafi koparhringi um hálsinn.
Atli spyr um stjórnmál.
Atli. Nú er svo komið að prestur
og hreppstjórar vilja kalla mig til
hreppstjóra. En ég vil komast hjá
því vegna þess að hreppstjórar
hafa ómak mikið og átölur ann-
arra bænda én engin laun.
Bóndi. Ekki tjáir þér undan að
skorast og líka er þér þar með
sóma leitað því Húsagafororðning
skipar að til hreppstjóra skuli hér
eftir útveljast þeir guðhræddustu,
duglanlegustu og forstöndugustu
bændur í sókninni...“
ÚrAtla 1780.
Atli. Þegar við ræddumst við um
árið færðist ég heldur undan því að
verða hreppstjóri, en þú taldir mér
skylt að hafa forsjá fyrir hreppnum
þegar eftir því var leitað. Ert þú enn
þeirrar skoðunar að ég eigi að
blanda mér í stjórnmál?
Bóndi. Auðvitað taka félagsmála-
störf mikinn tíma, en til þess að
lýðræði sé virkt verða helst allir að
kynna sér þjóðniál og láta skoðanir
sínar koma fram. Til eru þeir sem
segja að lýðræði sé umræða.
Atli. Það eru margir hér á landi
sem segja að flokkaskipan okkar sé
úrelt og þurfi að breytast.
Bóndi. Ef það er þín skoðun þá átt
þú að leggja fram þinn skerf til þess
að breyta henni. Ég er þeirrar
skoðunar að flokkaskipun sé eðlileg.
Ef það koma frarn ný hugmynda-
kerfi um stjómun samfélags okkar,
er eðlilegt að þeir stofni nýjan flokk,
sem telja að nýja kerfið bæti
þjóðfélagið.
Hægra megin í stjómmálum höf-
um við Sjálfstæðisflokkinn. Innan
hans eru líklega tvær höfuð-
fylkingar, frjálslynd fylking, sem
bindur sig ekki alltof fast í hug-
myndir kapítalismans og frjáls-
hyggjufylking, sem eru bókstafs-
trúaðir kapítalistar.
Síðan kemur Alþýðuflokkur, sem
nú er að skiptast í tvo flokka. Annar
flokkurinn heldur í gömul sósíal-
demókratísk gildi og vill viðhalda
velferðarþjóðfélaginu. Hinn flokkur-
inn segist hafa nýja sósíaldemó-
kratíska hugsun, þar sem áhersla
virðist lögð á að blanda inn kapítal-
ískri hugmyndafræði og m.a. draga
úr kostnaði við velferðarþjóðfélagið.
Framsóknarflokkururinn er miðju-
Ookkur, sem nú virðist vera vinstra
megin við gamla Alþýðuflokksinn.
Hann hefur löngum lagt áherslu á að
þjóðfélagið væri gæfusamlegast
með mörgum smáatvinnurekendum,
sem tryggðu sinn hag t.d. með sam-
vinnufélögum. En hann hefur ekki
lagst gegn stórfyrirtækjum í eigu
einstaklinga, né rikisrekstri ef það
hentar. Vandi Framsóknarflokksins
eins og annar miðflokka er að halda
jafnvægi á miðjunni og hallast ekki
til annarrar hvorrar hliðarinnar.
Alþýðubandalagið er eins og
nafnið ber með sér bandalag sósíal-
ista af ýmsum gerðum og hugsan-
lega einhverra stjómleysingja.
922 FREYR - 24‘94