Freyr - 15.12.1994, Blaðsíða 28

Niðurstöður úr skýrsluhaldi fjár-
rœktarfélaganna árið 1993
Jón Viðar Jónmundsson
Því miður eru örfáir skýrsluhaldarar í fjárrœktarfélögunum œtíð mjög seinir með
skil á skýrslum sínum. Þannig er þegar þetta er skrifað enn ólokið uppgjöri á ör-
fáum skýrslum frá haustinu 1993 svo að í endanlegu uppgjöri eiga einhver
hundruð áa eftir að bœtast við þann fjölda sem fjallað er um hér á eftir.
Tafla 1. Fjárrœktarfélög þar sem reiknað kjöt eftir skýrslufœrða
á var 30 kg af dilkakjöti eða meira haustið 1993.
Fclag Fjöldi áa Lömb eltir 100 ær fædd til nytja Dilkakjöt eftir hverja á
Vallahrepps 259 36.6 199 189
Blævur 750 33.2 190 174
Norðljarðar 85 32.4 175 156
Gaulverjarbæjarlirepps 139 32.3 193 179
Gufudalssveitar 834 31,8 190 181
Borgarfjarðar 1223 31,7 182 172
Kirkjuhvammshrepps 2411 31,2 193 183
Hólasóknar 328 31,1 175 168
Neisti. Öxnadal 342 31,0 185 173
Kirkjubólshrepps 2237 30.4 190 177
Austri 1006 30.4 194 182
Hólmavíkurhrepps 560 30.4 180 166
Freyr 758 30.3 184 172
Árskógshrepps 455 30.2 194 186
Norðri, Broddaneshrepps 1996 30.0 185 176
Hins vegar má geta þess um leið að
á sama tíma er lokið upp&jöri fyrir
um það bil 100.000 ær frá haustinu
1994.
í því uppgjöri sem fyrir hendi er
fyrir árið 1993 eru upplýsingar um
fullorðnar ær frá 921 aðila og er þar
um að ræða fjölgun um rúmlega 20
frá árinu áður. Auk þess er nokkuð á
annan tug skýrsluhaldara sem er að
hefja fjárbúskap að afloknum fjár-
skiptum og skila aðeins skýrslum
um veturgamalt fé. Á þessum búum
eru skýrslufærðar ær, tveggja vetra
og eldri, 137.534 (139.548) og
27.617 (27.712) veturgamlar ær eða
samtals 165.151 á (167.260). í sviga
eru tölur frá árinu 1992. Saman-
burður sýnir því að fjárbúin fara enn
minnkandi sem er afleiðing þess
gífurlega samdráttar sem orðið hefur
á síðustu árum á framleiðsluheimild-
um sauðfjárbænda.
Það jákvæða sem greina má er að
áhugi bænda og skilningur á gildi
skýrsluhaldsins virðist haldast og
fremur aukast. Hlutfallsleg þátttaka í
skýrsluhaldinu fer nú vaxandi ár frá
ári og svarar á árinu 1993 til þess að
rúmur þriðjungur af öllu sauðfé í
landinu sé skýrslufærður á vegum
fjárræktarfélaganna. Það er í raun
ljóst að traust og öflugt skýrsluhald
er talandi dæmi um æskilegt skipu-
lag í rekstri fjárbúsins. Slíkt skýrslu-
hald er auk þess alger undirstaða
fyrir markvissu ræktunarstarfi og í
þeim tilgangi hófst skýrsluhald fjár-
ræktarfélaganna og það er enn meg-
intilgangur þess. Hið nýja er síðan
að skýrsluhaldið verði þáttur í mark-
aðssókn framleiðslunnar en ákaflega
margt bendir til að slfk þróun geti
verið á næsta leiti.
Starfsemi fjárræktarfélaganna í
landinu á sér nú um 40 ára sögu.
Þegar skoðuð er þróun mála þar sést
mjög glöggt að það starf hefur
skilað mikilum og jöfnum árangri í
þá átt sem það ætíð hefur átt að
stefna, að gera bændum kleift að
gera fjárstofn sinn hagkvæmari til
framleiðslu. Sú framleiðniaukning
sem þar blasir við er veruleg.
Haustið 1993 var vænleiki suðfjár
um allt land með fádæmum mikill
og meiri en dæmi eru um áður. Þetta
endurspeglast að sjálfsögðu í niður-
stöðutölum fjárræktarfélaganna. Eft-
ir hverja tvflembu fást að jafnaði
31,8 kg af dilkakjöti (29,7) og ein-
lemban skilar að meðaltali 18,1 kg
af kjöti (17,2). Vorið 1993 var frjó-
semi ánna einnig meiri en dæmi
voru um áður. Fædd voru að
meðaltali 1,80 lömb eftir hverja á
sem lifandi var í byrjun sauðburðar
(1,78) og til nytja komu 1,66 lömb
(1,64). Kjötmagn eftir hverja á var
því mikið, eða reiknað 28,4 kg eftir
hverja á sem skilar lambi að hausti
(26,5) og 26,7 kg af dilkakjöti fást
að jafnaði eftir hverja á sem lifandi
var í byrjun sauðburðar (24,8). Þessi
afurðaaukning er með ólíkindum
mikil á milli ára og afurðir eftir
hverja á um einu kg meiri en dæmi
eru um nokkru sinni áður.
Á það má benda að þá aukningu
sem fram kemur í frjósemi hjá ánum
á síðustu árum má alla rekja til
aukins fjölda áa sem eiga fleiri en
tvö lömb að vori. Vorið 1993 voru
það tæplega 6.000 ær, eða um 4,4%
ánna í félögunum, sem áttu þrjú eða
fleiri lömb.
Veturgömlu æmar skila einnig
meiri afurðum haustið 1993 en þær
gerðu haustið 1992. Eftir hverja
veturgamla á fæðast að jafnaði 0,72
lömb (0,68) og 0,61 (0,58) lamb
kemur til nytja að hausti. Þegar
932 FREYR - 24'94