Freyr - 01.03.1995, Blaðsíða 4

Fflfl RITSTJÓRN
Landbúnaður á liðnu ári
Hér á eftir verður farið nokkrum orðum um
stöðu einstakra búgreina á liðnu ári.
Nautgriparækt og þá einkum mjólkurfram-
leiðsla er stærsta búgrein í íslenskum landbún-
aði. Jafnframt er afkoma kúabænda hvað trygg-
ust. Innlögð mjólk í mjólkursamlög árið 1994
var 102.052 þús. lítrar sem er 2% aukning frá
árinu áður. Sala mjólkur og mjólkurvara á árinu
var 99.765 þús. lítrar á fitugrunni og dróst saman
um 1,56% en 100.607 þús. lítrar á próteingrunni
og miðað við prótein jókst salan á árinu um
1,40%. I samræmi við þessa þróun hefur
greiðslu fyrir mjólk til bænda verið breytt þannig
að af þeim hluta mjólkurverðs sem mjólkursam-
lög greiða, sem eru 52,9% heildarverðs, er greitt
75% eftir próteinmagni en 25% eftir magni fitu.
Beingreiðslur, 47,1% af verði til bænda, eru hins
vegar greiddar eftir mjólkurmagni. Sala á mjólk-
urkvóta, (greiðslumarki), er nú frjáls, en við-
skipti með kvótann eru þó ekki mikil, eða um 2-
3% heildarkvótans á ári. Þessi sala hefur ekki
haft í för með sér marktækar breytingar á inn-
lagðri mjólk hjá einstökum mjólkursamlögum.
Mjólkurframleiðsla var rífleg fram eftir ári, en
eftir að kýr fóru á innifóðrun sl. haust dróst
framleiðslan saman vegna lélegra heyja. Því réð
að gras spratt úr sér framan af júlí auk þess sem
verkun heys var með slakara móti vegna úrkomu
um það leyti. Hey voru hins vegar mikil að vöxt-
um eftir sumarið. Þetta gilti einkum um Suður-
land, en að nokkru leyti um nær allt land.
Innlagt nautgripakjöt var 3.541 tonn á árinu
1994 og jókst um 4,1 % frá árinu á undan. Sala var
hins vegar 3.251 tonn og jókst um 4,0%. Veru-
legir erfiðleikar voru á sölumálum nautgripakjöts
á árinu vegna offramboðs og verð til bænda undir
framleiðslukostnaði. Seinni hluta ársins voru sett
í frysti allt að 300 tonn, en horfur eru á að innan-
landsmarkaður taki við því kjöti þegar líður á
þetta ár. Bætur fyrir slátraða ungkálfa voru
greiddar framan af ári 1994 en síðan hætt.
Bændur drógu við sig ásetning kálfa til kjöteldis
árið 1993 og fram á haust 1994 en þá fór ásetn-
ingur aftur að aukast. Tilraunasending af nauta-
kjöti fór til Bandaríkja N-Ameríku á árinu, jafn-
framt því sem verið er að kanna fleiri útflutn-
ingsmöguleika á nautakjöti sem vistvænnar vöru.
Innlagt kindakjöt á árinu 1994 var 8.797 tonn
sem er 7,0% minna en árið áður. Innanlandssala
var 7.228 tonn og dróst saman um 10,6% frá
fyrra ári. Út voru flutt 1.283 tonn eða 31,1%
meira en árið áður, og er þar einkum um að ræða
svokallað umsýslukjöt, þ.e. innlagt kjöt umfram
greiðslumark.
Greiðslumark haustið 1994 var 7.670 tonn, þar
af voru 7.400 tonn á lögbýlum en beingreiðslur
af 270 tonnum voru notaðar til markaðsaðgerða
og til að lækka birgðir. Greiðslumark fyrir nk.
haust, 1995, verður alls 7.850 tonn, en þar af
verður aðeins 7.200 tonnum úthlutað á lögbýli
en hitt notað til að létta birgðastöðu.
Hagur sauðfjárbænda versnaði mjög á árinu
1993 og áfram 1994 og valda því einkum þröng-
ar framleiðsluheimildir. Jafnframt er sala á sauð-
fjárkvóta lítil og enn minni en í mjólk.
Engin teikn eru á lofti um aukna sölu kinda-
kjöts á innanlandsmarkaði, en sala þess hefur á
sl. tíu árum minnkað úr um 40 kg á íbúa í um 30
kg, eða um u.þ.b. 2600 tonn alls sem samsvarar
framleiðslu rúmlega 360 verðlagsgrundvallar-
búa, (400 vetrarfóðraðar kindur).
Þessu veldur að einhverju leyti að kindakjötið
hefur orðið undir í verðsamkeppni, en einnig
hefur án efa mikið að segja að kindakjöt hefur
setið eftir í vöruþróun kjöts á síðustu árum. Sí-
fellt fleira fólk vill geta eldað á einfaldan hátt
eða keypt sér tilbúna rétti og er þá annað kjöt en
kindakjöt nærtækara. Til þess að koma til móts
við þessar þarfir þyrfti væntanlega að úrbeina
kjöt í sláturtíð á haustin og rúlla upp og hafa
síðan á boðstólum í hæfilegum skömmtum.
Horfur í útllutningi kindakjöts hafa ekki glæðst.
Engir nýir markaðar hafa fundist sem taka við um-
talsverðu magni á viðunandi verði. Má jafnvel
búast við að besti erlendi markaðurinn, í Svíþjóð,
gefi lægra skilaverð vegna verðlækkana á kjöti þar
og álagningar tolla eftir inngöngu landsins í ESB.
Það jákvæðasta sem nú er að gerast í íslenskri
sauðfjárrækt er að ullin hefur gefið meiri verð-
mæti en áður. Það hefur gerst með því að féð
92 FREYR - 3.'95