Freyr - 01.03.1995, Blaðsíða 14

Framleiðslukostnaður
nautakjöts
María G. Líndal, Hagþjónustu landbúnaöarins
Inngangur
Veturinn 1994 hóf Hogþjónusta landbúnaðarins vinnu við gerð áœtlunarlíkans,
hér eftir kallað líkan, til framlegðarútreikninga1 í nautgripakjötsframleiðslunni.
Markmiðið með þessu líkani er að gera bœndum kleift að meta framlegð eigin
nautgripakjötsframleiðslu til lengri eða skemmri tíma.
Með líkaninu er verið að skoða nautgripakjöts-
framleiðsluna sem sjálfstæða búgrein þar sem kálf-
arnir eru keyptir af mjólkurframleiðslunni. Fram-
leiðslan verður þá sem slík að standa undir eigin
kostnaði og skila tekjum til þess að það borgi sig að
stunda hana. Með líkaninu fylgir skýrsla sem fjallar
um forsendur og helstu áhrifaþætti nautgripakjöts-
framleiðslunnar og aðferðir við notkun líkansins. Hér
á eftir fer útdráttur úr skýrslunni þar sem gerð er stutt
grein fyrir aðferðum við notkun líkansins, ásamt því
að sýnd eru dæmi með útreikningum.
Grunnhugmynd að líkaninu er dönsk og hún aðlög-
uð íslenskum aðstæðum. Það byggir á upplýsingum
um vaxtarhraða nautgripa, fóðurnýtingu, lífþunga og
fallþunga við slátrun og upplýsingum um verð á að-
föngum. Helstu gögn um vöxt, fóðurnotkun, lífþunga
og fallþunga gripa við slátrun er fengin úr tilraun
með nautaeldi sem framkvæmd var á Tilraunastöð-
inni á Möðruvöllum (Rannsóknarstofnun landbún-
aðarins). Upplýsingar um kostnað eru m.a. úr „Niður-
stöðum búreikninga 1993“ sem Hagþjónusta land-
búnaðarins vinnur, frá Kaupfélagi Borgfirðinga, úr
verðlagsgrundvelli kúabús, skattmati o.fl..
Líkanið er byggt upp með 5 töflum sem eru:
Tafla 1. „Heygæði miðað við sláttutíma"
Tafla 2. „BK Dráttarvélar“
Tafla 3. „BK Túnreikningur“
Tafla 4. „Framlegð nautgripakjötsframleiðslunnar“
(Islendingar)
Tafla 5. „Framlegð nautgripakjötsframleiðslunnar“.
(Galloway-blendingar). (Sjá fylgiskjöl I og II).
Upplýsingar sem skráðar eru inn í töflurnar færast
á milli taflna eftir því sem við á. Niðurstöður úr töflu
1 færast í töflu 3. Niðurstöður úr töflu 2 færast einnig
í töflu 3. Niðurstöður úr töflu 3 færast í töflur 4 og 5.
Að gefnum forsendum, reiknar líkanið út framlegð
á hvern grip og á hvern dag, miðað við tiltekin fóður-
dagafjölda og fallþunga nautgripsins. Einnig sýnir
það hvaða áhrif það hefur á framlegðina, ef fallþungi
gripa eykst eða minnkar miðað við ákveðin fóður-
dagafjölda.
Heygœði
Líkanið byrjar á töflu 1 „Heygæði miðað við sláttu-
tíma“, sem gefur hugmynd um þurrefnisinnihald (þe)
og FE/kg þurrefnis miðað við þroskastig vallarfox-
grass við slátt. Um er að ræða meðaltöl og taflan
ætluð til leiðbeiningar við ákvörðun um sláttutíma
túna.
I dálkinum „Slegnir ha“ er gefin kostur á að setja
inn þann fjölda hektara sem slegnir eru, miðað við
þroskastig grasa á sláttutíma hjá hverjum bónda. Með
því að fylla út þennan dálk, getur bóndinn séð hversu
marga hektara, sem hann hefur til umráða, hann þarf
að slá við ákveðið þroskastig, til þess að ná þeim
fjölda fóðureininga sem þörf er á, á búi hans. Einnig
er hægt að skoða fóðureiningafjölda í heild (að með-
altali) til þess að geta tekið næsta skref, sem er að
reikna út kostnað á hverja FE. (Sjá töflu 3 BK Tún-
reikningur í líkaninu). Dálkurinn „Uppskera FE sam-
tals“ reiknar út fóðureiningafjölda samtals af þeim
hekturum sem slegnir eru. Samtalan í þessum dálki
færist síðan sjálfkrafa í töflu 3.
I töflu 1 er einnig hægt að notast við eigið mat á
uppskeru í FE, eða tölur úr forðagæsluskýrslum. Sé
það gert er sú tala slegin inn í dálkinn „Eigin
áætlun/forðagæsla“. Flyst sú tala síðan sjálfkrafa yfir
á Túnreikning í stað samtölunnar úr hekturum áður.
Skilyrði þess að notast við eigið mat er, að ekki má
um leið fylla út dálkinn „Slegnir ha“. I reitnum
„Samtals FE flutt“ verður því að standa núll (0).
Töflu 1 er einnig hægt að nýta til útreikninga miðað
við fyrirfram ákveðna niðurstöðu. Þá er bóndinn búin
að ákveða hversu margar FE hann þarf að fá af túnum
102 FREYR - 3. '95