Freyr - 01.03.1995, Blaðsíða 24

beðið um úreldingu heldur að málið
væri í alvarlegri skoðun og nefndin
beðin um að túlka þá umsókn
þannig að 100% úrelding fengist ef
niðurstaða fengist innan ákveðins
tíma. Það var samþykkt.
Önnur bú töldu ekki einu sinni
ástæðu til að sækja um úreldingu.
Var þó reynt að hafa samband við
fjölda stjórnenda, þar sem þeim var
bent á að slík umsókn væri ekki
bindandi. Hún mundi einungis
tryggja fulla úreldingu. Þrátt fyrir
þetta og þrátt fyrir það að fjöldi
stjómenda veit upp á hár að nú tek-
ur við milljóna króna tap árlega uns
eigin fjárstaðan er í rúst og gjald-
þrot blasir við.
Af hverju? Spyr sá sem ekki veit.
Hluti svarsins er hrepparígur. Hluti
svarsins er hin bjargfasta trú stjórn-
andans sem hefur allt sitt líf búið
við öryggi og áhyggjuleysi sjóða-
kerfisins: Þessu verður örugglega
bjargað einhvern veginn. Það er
alltént ljóst að mjólkuriðnaðurinn
ætlar ekki nema að mjög takmörk-
uðu leyti að nýta sér þá séjstöðu,
sem hann, einn iðngreina á Islandi,
býr við.
Hagrœðing hjá milliliðum
Og ég legg áherslu á að þarna eru
bændur sjálfir langt því frá að vera
saklausir. Itök þeirra í stjórnum
þessara búa eru kunnari en svo að
ég þurfi að hafa um þau mörg orð.
Þegar við fórum og kynntum niður-
stöður Sjömannanefndar á fjöl-
mennum bændafundum um allt
land fengum við stöðugt fyrir-
spurnir um af hverju við hefðum
ekki byrjað á milliliðunum - af
hverju við hefðum byrjað á fram-
leiðendunum sjálfum.
Víst mátti rökræða það. En stað-
reyndin er sú að þegar við byrj-
uðum á milliliðunum - í þessum til-
vikum mjólkurbúunum - þá sökn-
uðum við eftirfylgni bændanna
sjálfra. Því að þetta mun þegar upp
er staðið lenda á herðum þeirra, þeir
munu greiða fyrir hin ónotuðu og
þar með glötuðu tækifæri.
Til að bæta nú um betur þá er
langt því frá að vera útséð um að úr-
eldingin í Borgarnesi fari fram. Ein-
hver hópur bænda íhugar það nú í
fullri alvöru að gera kröfu um að í
stað þess að úreldingarféð verði
notað til atvinnusköpunar heima í
héraði verði því dreift til bændanna
sjálfra. Þar með væru famar veg all-
rar veraldar allar forsendur fyrir úr-
eldingu búsins - mjólkuriðnaðinum
til ómælds tjóns.
En segjum nú að úreldingin gangi
eftir. Ljóst er að þá munu sparast
stórar upphæðir, sem munu leiða til
lækkunar mjólkurverðs. Eru þá
tvær leiðir færar.
Annars vegar að mjólkurverð
verði sem áður hið sama yfir allt
landið. Það mun þýða að hagnaður
mjólkurbúa á sölusvæði eitt mun
verða meiri en ella því að þátttaka
hinna í meðaltalsútreikningi mundi
ekki skila hagræðingunni til neyt-
enda. Hin mjólkurbúin munu þó
þurfa að búa við lækkun mjólkur-
verðs án þess að hafa hagrætt hjá
sjálfum sér með samruna. Ljóst er
að það mun gera stöðu þeirra miklu
mun erfiðari og er hún þó erfið
fyrir. Sú úrelding sem við þykjumst
geta eygt núna, ef allt gengur eftir,
mundi skerða hlut mjólkarbúanna
af mjólkurverðinu um 6-7%.
Hin leiðin er að hætt verði að
reikna sama mjólkurverð yfir land-
ið allt og stilla mönnum upp við
þeirri samkeppni sem af því mundi
leiða. Þeirri skoðun mun örugglega
vaxa fylgi ef nú fer sem hoifir, enda
mundi það flýta mjög fyrir fækkun
mjólkurbúa í landinu.
Enn er þó 80% tímabilið eftir til
1. desember næstkomandi. Við
munum í úreldingarnefnd gera allt
sem í okkar valdi stendur til að sjá
til þess að þessir peningar verði
nýttir til úreldingar, jafnvel þótt það
skuli fúslega viðurkennt að við-
tökurnar í fyrra juku ekki bjartsýni
um árangur.
Ágœtu ráðunautar!
Eg hef lítið fjallað um það sem
vel hefur verið gert. Ástæður þess
eru augljósar því að þrátt fyrir það
að víða hafi verið tekið til hjá fram-
leiðendum þá er ástandið þannig að
miklu meiri ástæða er til að benda á
þá erfiðleika sem framundan eru
heldur en að hrósa því sem vel hafi
verið gert. Sú viðleitni mun nefni-
lega vera til lítils ef ekki verður
haldið áfram með síauknum krafti.
Ég vil einkum vara við þeirri
hugsun að bændum sé borgið ef að-
eins heimildir GATT samningsins
til tollverndar verði nýttar til hins
ýtrasta svo og að unnt sé að vemda
landið fyrir innflutningi kjöts.
í fyrsta lagi eru GATT reglumar
þannig úr garði gerðar að einungis
112 FREYR - 3. '95