Freyr - 01.03.1995, Blaðsíða 30

Æðarungar (46 daga) í uppeldi við Oddsstaðalón 1992. Sumir þeirra komu heim á
Vatnsenda vorið 1994. Rúnar Guðbrandsson.
þessu ári. Tófa var enn á vakki
þarna um kring, en meira reynt nú
að verja fuglinn fyrir ágangi.
Sjá má að framangreindu að tófan
hefur mikil áhrif á endurheimtur í
varp heim að Vatnsenda.
Vorið 1994 var risjótt og kalt
fram eftir öllu, oft frost um nætur,
við frostmark suma daga og sjaldan
yfir 2-5° lofthiti að deginum til út
júnímánuð. Hvaða áhrif þetta hefur
haft á varpsetu á Vatnsenda á þessu
ári skal ósagt látið, en trúlega mun
það hafa truflað eitthvað eðlilega
varpsetu.
Vorið 1994 var möguleiki á 324
fuglum af uppeldisstofni frá Vatns-
enda, þar af 234 3ja ára og eldri. En
geta má þess að sveppasjúkdómur -
Aspergilosis - herjaði á ungastofn-
inn 1985 og er ekki að fullu vitað
hvaða afföllum slíkt olli.
Ungar voru ekki kyngreindir í upp-
eldi á Vatnsenda; er því hér slegið
fram að um 117 kollur, 3ja ára og
eldri, gæti verið um að ræða. Vitað er
með vissu um 31 kollu sem hefur
orpið oftar en einu sinni í sama
hreiður heima á Vatnsenda. En sam-
tals hafa 60 kollur reynt varp á
heimaslóðum á Vatnsenda til þessa, 7
komu í nýverpi á þessu vori. Af
reynslu eftir arðrán tófunnar má ætla
að margar kollur haft ekki reynt aftur
varpsetu á Vatnsenda eftir að hafa
orðið fyrir ráni. En eins og áður er
getið, var unt nokkuð nýverpi að
ræða á Vatnsenda á þessu vori og
alltaf er möguleiki á að kollur geti
misfarist eftir fyrsta varp. Ýmislegt
annað getur og haft áhrif á þessar
niðurstöður. Við vegarslóð út að sjó
og silungsvötnum, eftir rússapallbíl,
en undir honum vörðust ungar
ágangi sauðfjár á fjóshlaði heima á
Vatnsenda, og á gönguleið milli
vatna með ungana til sjávar völdu
samtals 7 kollur varpsetu. Fimm
hreiður fundust á sambærilegum
stöðum, sem gætu allt eins stafað frá
uppeldi unga á Oddsstöðum 1980.
Nokkrar uppeldisskollur frá Vatns-
enda hafa átt hreiður í Hólmanum í
Suðurvatninu og úti í Eyjum, en
þeim hefur ekki verið gerð skil í
þessari tölu. Enda miðuðu áður
nefndar tölur, 31 og 60, við endur-
heimtur heim að Vatnsenda, þar sem
ungar dvöldu aðeins fyrstu fjórar
vikur í frumbemsku ævi sinnar.
Æöurinn sœkir á frum-
bernskuslóðir
Þó ýmsu sé áfátt með þessar at-
huganir, er þó ljóst að æðurin sækir
á frumbernskuslóðir til að verpa.
Ungarnir voru allir teknir í hreiðri,
flestir úti í eyjum, áður en þeir
komu á vatn eða sjó, og voru álíka
lengi á fóðri og í umsjá manna úti
við Oddsstaðalón og heima á Vatns-
enda. Á Oddsstöðum blönduðust
þeir fugli sem varpsetu átti í Hólma
í Suðurvatni og Eyjum í Odds-
staðalónum. Þeir völdu þó umfram
annað varpsetu heima á Vatnsenda.
Af framanskráðum athugunum er
greinilegt að heimalningsæðurinn
f 1. tbl. var í dálknum „Altalað á
kaffistofunni" birt vísa frá harð-
indavorinu 1979 þar sem spurt var
hvort Guð væri genginn í Alþýðu-
flokkinn. Sú vísa var ekki rétt
feðruð og var auglýst eftir höfundi
hennar í 2. tbl. Niðurstaða um
höfund hefur ekki enn fengist en
velur umfram allt, hvað sem öðm
líður, hreiðurstæði á bemskuslóðum.
Óskandi væri að ítarlegri rannsóknir
væru gerðar á endurheimtum uppeld-
isunga til varpsetu á heimaslóðir, en
slíkar rannsóknir mun ég ekki telja
marktækar nema þær standi í mörg ár.
Að lokum vil ég þakka Æðarrækt-
arfélagi íslands og öllum öðrum er
veittu mér aðstoð og hvöttu til dáða
varðandi þessar rannsóknir með
heimalningsuppeldi æðarunga, sem
hefur gefið mér ómælda lífsfyllingu.
Nú verða aðrir að taka við á þessu
sviði, en að sjálfsögðu mun ég fylgj-
ast með varpi heima á Vatnsenda svo
lengi sem heilsa leyfir.
hins vegar hafði bóndi á Norður-
landi samband við blaðið og kunni
aðra vísu frá sama vori, efnislega lík
hinni fyrri, og bað Frey leita upp-
lýsinga um höfund hennar. Þeirri
málaleitan er hér með beint til les-
enda blaðsins. Vísan er þannig:
Bændurnir óttast uppskerubrest
og ótíðin leggst í skrokkinn.
Er Guð sem áður gaf okkur flest
genginn í Alþýðuflokkinn?
nitoloð 6 kQffistofunni
Guð og Alþýðuflokkurinn
118 FREYR - 3. '95