Freyr - 01.03.1995, Blaðsíða 31

Vistbœr landbúnaður í
Danmörku
Björn H. Barkarson
Vistbœr landbúnaður ÍDanmörk stendur á tímamótum. Markaður er nœgur fyrir
vistbœrra framleiðslu, lagarammi hefur verið mótaður til að vinna eftir og rœkt-
unarmöguleikarnir eru fyrir hendi.
Björn H. Barkarson.
Inngangur
Að Foulum á norðurhluta Jót-
lands er rannsóknastöð danska rik-
isins í búfjárrannsóknum. Þar hefur
undirritaður dvalið í starfsnámi í
fjóra mánuði. Tilgangurinn með
dvölinni er að verða einhvers vísari
um vistbæran landbúnað í Dan-
mörk. A því sviði standa Danir
framarlega meðal Evrópuþjóða,
bæði hvað varðar fjölda bænda í
vistbærri framleiðslu, rannsóknir
og markaðsmál.
Hér er ætlunin að fjalla í stuttu
máli um vistbæran landbúnað í
Danmörk og lagalegan og líf-
fræðilegan grundvöll hans. I um-
fjölluninni verður orðið „vistbær“
notað yfir það sem á dönsku heitir
„0kologisk“, en orðið „lífrænt“
nær ekki utan um alla þá þætti sem
„0kologi“ byggir á.
Vistbœr landbúnaður í
Danmörk
Vistbær landbúnaður hefur tíðk-
ast lengi meðal nokkurs hóps
bænda í Danmörk. Þeir hafa þó til
skamms tíma verið álitnir sérvitr-
ingar með „jord i hovedet". Sam-
fara aukinni eftirspum eftir vist-
bærum vörum og hærra verði fyrir
afurðirnar (ca. +20% fyrir mjólk)
auk beinna styrkja, hafa fleiri
bændur séð raunhæfan möguleika í
að hefja vistbæran búskap. Þessi
þróun er fremur hæg ef miðað er
við eftirspurn eftir framleiðslunni
og enn er ekki nema 1 % af danskri
landbúnaðarjörð nýtt til vistbærrar
framleiðslu. Árið 1992 voru 255
bændur með vistbæra framleiðslu á
jörðum stærri en 20 ha. Þróunin
hefur verið hröðust á árabilinu
1988-1991 en heldur hægt á sér allra
síðustu ár. Danir em þó bjartsýnir á
að 10% landbúnaðarins þar í landi
verði vistbær fyrir árið 2000.4
Landssamtökin Vistbær Landbún-
aður (Landsforeningen 0kologisk
Jordbmg, L0J) hafa sett sér ákveðin
markmið: (Sjá rammagrein).
Vistbær landbúnaður byggir á því
grunnatriði að koma á jafnvægi í
hringrás næringarefna. Auk þess
eru sjónarmið dýraverndar, holl-
ustu, almennrar umhverfisvemdar
og virðing fyrir náttúrunni mikil-
væg. Næringarefnajafnvæginu skal
náð með því að setja hámark á þann
fjölda dýra sem bændur mega hafa
á hverri stærðareiningu lands síns
og stuðla að minni kaupum aðfanga
og þar með notkun aðkeyptra nær-
ingarefna. Bændur þurfa því að
hafa nægilegt landrými fyrir þann
áburð sem dýrin framleiða og jafn-
framt að vera sjálfum sér nógir um
fóður að sem mestu leyti.
Grundvöll vistbærs landbúnaðar
mynda annars vegar þær reglur sem
bændur þurfa að fylgja við fram-
leiðsluna og hins vegar þeir mögu-
leikar sem danskur jarðvegur, loft-
slag og tegundir nytjajurta bjóða
upp á.
Lagalegur grundvöllur. Þeir
bændur sem fara út í vistbæran
landbúnað skuldbinda sig til að fara
eftir reglum sem settar hafa verið
þar að lútandi af Danska Gróð-
• Að varðveita náttúrulega frjósemi jarðarinnar.
• Að komast hjá allri mengun, sem rekja má til landbún-
aðar.
• Að útbreiða rœktunaraðferðir, sem taka mest mögulegt
tillit til umhveifis og náttúru.
• Að framleiða hágœðamatvœli.
• Að minnka notkun landbúnaðarins á óendurnýjanlegum
orkugjöfum.
• Að aðbúnaður húsdýra henti sem best þeirra náttúrulega
atferli og þörfum/
3.’95- FREYR 119