Freyr - 01.04.1995, Blaðsíða 26

að reyna að finna leið til þess að
bændur geti notið réttar síns á þessu
sviði.
Aukin verðmœtasköpun
Enda þótt atvinnuleysisbætur geti
verið tímabundin hjálp fyrir ein-
hvern hóp bænda eru þær að mínum
dómi engin lausn í þeim erfið-
leikum sem þrengri markaður skap-
ar landbúnaðinum. Eina lausnin í
því efni er aukin verðmætasköpun.
Möguleikar okkar til aukinnar sölu
búvara liggja að mínum dómi fyrst
og fremst í auknum útflutningi,
ekki í sölu á hráefni eins og við höf-
um hingað til stundað, heldur á
meira unnum vörum. Við þurfum
að vinna markvisst að vöruþróun og
kanna til hlítar hvaða möguleika
við eigum á útflutningi slíkra vara.
Hins vegar höfum við rekið okkur
óþyrmilega á það að undanfömu að
sumt af þeirri vöru sem við bjóðum
til kaups erlendis stenst ekki þær
kröfur sem markaðurinn gerir hvað
varðar meðferð og frágang vör-
unnar. Ef við ætlum að ná árangri á
þessum mörkuðum þarf því til að
koma stórfellt gæðaátak á öllum
ferli vörunnar, allt frá sáningu og
þar til varan er komin í hendur
neytandans.
Eg tel að við eigum að leita eftir
stuðningi ríkisvaldsins við áætlun um
vöruþróun og tilraunir til útflutnings
á sauðfjárafurðum. Slíkt átak þyrfti
að standa í fimm til sex ár ef von á að
vera um umtalsverðan árangur. Menn
verða að átta sig á því að það er ekki
það sama að „finna markað“ og að
„vinna markað". Að vinna markað er
langtímaverkefni og menn verða að |
nálgast það með því hugarfari ef von j
á að vera um árangur. Að mínum
dómi er slíkt markaðsátak áhrif-
ríkasta leiðin til þess að lyfta atvinnu-
stiginu í landbúnaðinum, sérstakiega
sauðfjárræktinni.
Vistvœnar hógœöavörur
Ég vil í þessu sambandi einnig
nefna þá möguleika sem nú er verið
að kanna á útflutningi íslenskra bú-
vara sem vistvænna hágæðavara.
Margt bendir til að við eigum
möguleika á þessum mörkuðum,
m.a. vegna sérstöðu Islands sem
hreins og ómengaðs lands. Nú hefur
Alþingi samþykkt sérstaka tjár-
veitingu til næst fimm ára til þess
vinna að vöruþróun og markaðs-
setningu lífrænna og vistvænna
vara. Þessu ber að fagna. Hér er
hins vegar ekki um neina töfralausn
að ræða, heldur möguleika sem
getur, ef vel tekst til, skilað okkur
ávinningi.
Gagnkvœmnisreglan
í þessu sambandi vil ég einnig
nefna gagnkvæmnisreglu EES
samningsins sem gerir ráð fyrir því
að jafnaður sé munur á verði land-
búnaðarhráefnis til matvælaiðnaðar
milli aðildarlanda samningsins. Ný-
lega gaf landbúnaðarráðherra út
reglugerð um endurgreiðslu jöfn-
unargjalda af landbúnaðarhráefni í
fullunnum vörum og þótt þar sé
ekki gengið jafn langt í jöfnun og
við höfðum vænst ber að þakka það
sem vel er gert. En til þess að mat-
vælaiðnaðurinn geti nýtt sér þá
möguleika sem í þessu felast þarf
hann að öðru leyti að vera sam-
keppnisfær. Því verður að gera þá
kröfu að ríkisvaldið beiti sér fyrir
því að iðnaðinum séu sköpuð sem
líkust rekstrarskilyrði og hliðstæð
starfsemi nýtur annars staðar á EES
svæðinu. Takist það, felur gagn-
kvæmnisreglan í sér umtalsverða
möguleika á útflutningi búvara sem
hráefnis í fullunnum vörum.
Framkvœmd
GATT-samningsins
Góðir búnaðarþingsfulltrúar.
Það er eitt einkenni landbúnaðar
að framleiðsluferillinn er þar mun
lengri en í öðrum framleiðslugrein-
um eða allt upp í þrjú ár. Við slíkar
aðstæður er nauðsynlegt að þekkja
starfsumhverfið nokkur ár fram í
tímann. Slíkt er forsenda fyrir því
að bændur geti tekið ákvarðanir um
fjárfestingar og skipulag fram-
leiðslunnar með sæmilegu öryggi.
Því verður að gera þá kröfu til
stjómvalda að starfsumhverfinu sé
ekki raskað með skammtímaað-
gerðum. Á næstu mánuðum verð-
um við að ná samningum við ríkis-
valdið um það hvaða starfsskilyrði
landbúnaðinum verði búin fram yfir
næstu aldamót. I því sambandi
skiptir framkvæmd GATT-samn-
ingsins höfuðmáli. GATT-samning-
urinn sem slíkur er viðunandi, en
áhyggjur mínar stafa fyrst og fremst
af því hvernig íslenskir stjórnmála-
Frá Búnaðarþingi 1995, taldirfrá vinstri: Agúst Gíslason, í rœðustól; Haukur Hall-
dórsson, 1. varaforseti Búmaðarþings, Pétur Helgason, 2. varaforseti Búnaðar-
þings, og Birkir Friðbertsson, skrifari. (Freysmynd).
154 FREYR - 4. ’95