Freyr - 01.06.1995, Blaðsíða 5

Ffifi RITSTJÓRN
við vandamál í öðrum búgreinum eða yfirleitt
vandamál í hvaða atvinnustarfsemi sem er? Hætt
er við að svörin við því yrðu margvísleg. Og er
nokkuð flóknara að leysa þau vandamál en önnur
hliðstæð? Stikkorðin liggja fyrir í ræðum og ritum
og eru nokkuð á eina lund innan landbúnaðar sem
utan. Þau eru að fækka fjárbændum verulega og
gefa þeim sem eftir verða færi á að nýta betur
framleiðsluaðstöðu sína. Kvótakerfi verði lagt
niður og framleiðni í sauðfjárrækt aukin, for-
sjárhyggju- og fortíðarsinnar leystir frá störfum og
fólk með nútíma hugsunarhátt taki við stjóm mála.
Raunsætt mun að ætla að fjárbúum fækki verulega
á t.d. næstu fimm árum, jarðir fari í eyði, fólk finni
sér önnur störf, verði atvinnulaust eða fari á eftir-
laun, og þróunin haldi sínu striki. Menn em
varaðir við að láta blekkjast af gyllivonum um að
erlendir markaðir fyrir lífrænt/vistvænt vottað
kindakjöt bjargi nokkru. Vissulega eru engin
pottþétt rök til gegn þvf að þessi verði raunin, þó
að allra leiða verði leitað til að afstýra því.
Kannski tekst að milda höggið eitthvað og ekki er
heldur unnt að afsanna að framundan sé uppsveifla
í sauðfjárrækt, þar með talið á útflutningi fyrir á
hinn svokallaða lífræna/vistvæna markað.
Út frá sjónarhomi markaðs- og hagfræði gæti
málið þar með verið útrætt, en mannlíf á sér
fleiri sjónarhorn og fleira en þröng sjónarmið
hagfræðinnar myndar mósaik lífsins. Þar má
nefna umgengni við náttúruna og virðingu fyrir
henni, menningu, og sögu þjóðarinnar, samhygð
hennar og hin hinstu rök. Allt eru þetta viður-
kenndar þarfir manna en þróun samtímans og
nálægrar fortíðar hefur verið og er á þá leið að
hver þessara þarfa er sífellt meira einangruð frá
öðrum þáttum mannslífsins og rækt út af fyrir
sig. Viðurkenning á þeim er einnig oft tengd því
að unnt sé að afmarka þær í tíma og rúmi.
Hér er fróðlegt að rifja upp þegar snjóflóðin féllu
í Súðavík 16. janúar sl. og hinar hörmulegar
afleiðingar þeirra, m.a. missi mannslífa. Anægju-
legt var að upplifa þann samhug sem myndaðist
með þjóðinni og þá gjafmildi sem þjóðin sýndi í
söfnun sem þá fór fram. Atvikið var afmarkað í
tíma og rúmi og snart þjóðina djúpt. Á hinn bóginn
er Ijóst að margir upplifa sáran ástvinamissi og
missi á eigum sínum og búa við langvarandi
erfíðar aðstæður og óhamingju án þess að það
skapi tilsvarandi samhygð þjóðarinnar og er þá
ekki gert minna úr áfalli Súðvíkinga.
Þjóðfélagið telur eðlilegt að styðja menning-
arstarfsemi og listamenn. Stuðningur við Sinfóníu-
hljómsveit Islands er m.a. rökstuddur með því að
fjölþjóðleg fyrirtæki sem hafa áhuga á fjárfest-
ingum og rekstri hér á landi líti á Island sem gimi-
legri kost fyrir það að hér starfar Sinfóníuhljóm-
sveit. Menningin hefur þar hagfræðileg tengsl.
Nú á tímum er því haldið á lofti að varðveita
beri og hlúa að fjölbreytni. Athygli hefur beinst
að þjóðabrotum og fámennum þjóðum sem áður
þóttu ekki par fínar, eða sérstökum staðbundnum
siðum og venjum sem er stolt fbúanna á viðkom-
andi stöðum.
Ofgnótt og skorti er þannig misskipt nú á dög-
um að fólk er víða of margt og hefur ekki verk
að vinna, mikið er til af fjármagni og það leitar
sér bestu ávöxtunar, náttúruauðlindir skerðast ár
frá ári, víða hallar undan lífsskilyrðum vegna
þess að umhverfi spillist og landrými verður sí-
fellt verðmætara.
Hvað kemur þetta við sauðfjárrækt á Islandi og
vandamálum hennar? Það kemur henni þannig
við að með hruni sauðfjárræktar bfður íslensk
menning hnekki. Laxdælasaga í eyðibyggð er
ekki hin sama og í lifandi byggð. Hið sama gildir
um sögusvið Njálssögu, Egils sögu, Grettis sögu
og Hrafnkels sögu Freysgoða svo að fáein dæmi
séu nefnd. Sauðfjárrækt á íslandi er hliðstæð
vínrækt í Rínardal, sel- og hvalveiði á Grænlendi
og þannig hafa margir staðir á jörðinni lífsfram-
færi sitt og menningu samofna, en ekki í afmörk-
uðum skúffum eins og nútíminn og verkaskipt-
ing hans hefur fært okkur.
Niðurgreiddur skipasmíðaiðnaður erlendis
hefur valdið íslenskum skipasmíðaiðnaði þung-
um búsifjum á undanförnum árum þannig að rík-
isvaldið hér á landi greip í taumana honum til
styrktar. Sighvatur Björgvinnsson sem stóð fyrir
þeim hjálparaðgerðum sem iðnaðarráðherra
kallaði það hins vegar kommúnisma að styðja
sauðfjáiTækt hér á landi. Þannig er lífið og ís-
lensk sauðfjárrækt, íslensk menning og íslenskt
þjóðlíf gengur á vit nýrra tíma.
M.E.
6.’95- FREYR 237