Freyr - 01.06.1995, Blaðsíða 32

Heyöflun handa mjólkurkúm
2. Há og rýgresi verkað í rúllum
Bjarni Guðmundsson, Búvísindadeild - Hvanneyri
Á síðustu árum hafa ýmsar breytingar orðið á fóðuröflun. Háin er víða orðin
stœrri hluti vetrarfóðurs en áður var, m.a. vegna breyttrar tœkni við heyverkun.
Með tilkomu rúllubindivéla er auðveldara að verka há en áður var.
Kúabændur hefja nú slátt snemma
og afköst við heyskap vaxa stöðugt.
Þá hafa mörg síðustu árin verið góð
grasár. Allt þetta hefur eflt hlut
háarinnar í vetrarfóðruninni. Um ára-
bil hafa margir bændur ræktað græn-
fóður til þess að eiga kjamgott haust-
fóður. Ýmsir hafa góða reynslu af
grænfóðurrækt og verkun þess í
plasthjúpuðum rúlluböggum.
Sífellt er leitað leiða til þess að
lækka framleiðslukostnað búvar-
anna en í honum vegur þáttur fóð-
ursins þungt. Síðsumars 1991 var
því hafin á Hvanneyri athugun á
verkun og nýtingu háar og græn-
fóðurs handa mjólkurkúm. Græn-
fóðrið var einært rýgresi. Með
athuguninni skyldi:
• bera saman öflun og verkun háar
og rýgresis í rúlluböggum,
• bera sarrian fóðrunarvirði hey-
tegundanna tveggja með mœl-
ingum á fóðuráti, nyt og þunga-
breytingum kúnna, og loks
• gera samanburð á hagkvœmni
heyöflunaraðferðanna og undir-
búa frekari rannsóknir á henni.
Hér var ekki um afmarkaða til-
raun að ræða, heldur skyldi athuga
framleiðsluferilinn í heild með því
að fylgjast með verkþáttum heyöfl-
unar og fóðrunar eins og ætla má að
þeir gerist við algengar aðstæður
hjá bændum. Ferli fóðursins var
fylgt frá ræktun, við slátt, verkun
og geymslu og þar til fóðrun var
lokið og fengist höfðu upplýsingar
um viðbrögð kúnna við fóðrinu.
Athugunin var gerð þrjú ár í röð til
þess að fá mætti hugmynd um
hugsanleg árferðisáhrif.
Bjami Guðmundsson.
ítarlega er greint frá framkvænrd
og niðurstöðum verksins með
skýrslu í Riti Búvísindadeildar á
Hvanneyri nr. 7 1995. Hér verður
því aðeins stiklað á helstu atriðum
þess.
Vinnubrögð og
framkvœmd
Rýgresið var vorsáð og einært
vetrarrýgresi ræktað í haustplægð-
um spildum sem voru í endurrækt-
un. Háin var af yngri túnum. I þau
hafði verið sáð A-grasfræblöndu á
sínum tíma. í hánni bar mest á vall-
arsveifgrasi. Ekki var borið á hána á
milli slátta.
Við sláttinn var uppskera mæld.
Reynt var að velja þurrviðri til slátt-
ar á rýgresinu. Það var látið liggja
nokkra stund í sláttumúgunum. Það
þornaði þó sáralítið - jafnvel þótt
notuð hefði verið sláttuvél með
múgtæti (knosara). Tvö seinni árin
var heyið bundið beint úr sláttu-
múgum með rúllubindivél. Háin
var bundin í rúllur á ýmsum þurrk-
stigum. Skyldi reyna að fá hug-
mynd um áhrif þurrkstigsins á verk-
un hennar og lystugleika.
Engin hjálparefni voru notuð við
verkun heysins. Rúllubaggar beggja
heytegunda voru hjúpaðir sexföldu
plasti og síðan geymdir utan dyra
fram að fóðrun.
Lystugleiki heysins var mældur
með fóðrun fimm kúa hóps á hvorri
heytegund. Átti hver kýr sér jafn-
ingja hvað nyt og fleiri eiginleika
snerti í samanburðarhópnum. I
byrjun mælinga voru kýrnar á
fjórðu og fímmtu mjaltaviku. Þær
vógu þá 450-480 kg. Kýmar fengu
tilraunaheyið tvímælt að vild en
auk þess 2,5 kg af þurrheyi hver á
dag. Til viðbótar fengu þær svo
grunnskammt af kjarnfóðri sem
ákveðinn var eftir nyt hverrar
þeirra; sama magn á hvorn hóp.
Heyát kúnna var mælt daglega,
dagsnyt þeirra tvisvar til fimm sinn-
um í viku og þungabreytingar hálfs-
mánaðarlega. Þá var efnamagn
mjólkur einnig mælt.
Fóðrunarmælingarnar stóðu jafn-
an á tímabilinu desember - janúar.
Mæliskeiðin voru jafnan fimm
vikna löng. Æskilegt hefði verið að
hafa skeiðin lengri. Reynt var að
vinna þau áhrif upp með þriggja ára
endurtekningunni.
Uppskeran og vinna við
öflun heysins
Uppskera talin í kg þurrefnis á
hektara við hirðingu heysins reynd-
ist vera þessi:
264 FREYR - 6. ’95