Freyr - 01.06.1995, Blaðsíða 36

Grœnfóður til sláttar
og rúlluverkunar
Gunnar Ríkharðsson, tilraunastjóri, Stóra-Ármóti
Grœnfóðurrœktun er dýr og því er mikilvœgt að vanda vel öll vinnubrögð við
rœktunina hvort sem nýta á grœnfóðrið til beitar eða sláttar. Flestar tegundir
grœnfóðurs má slá og verka til innifóðrunar. Verkun í rúllum er nokkuð algeng
og einnig þekkist að verka grœnfóður í yfirbreiddum bingjum utan dyra.
Rúlluverkun á grænfóðri hefur
ýmsa kosti:
1. Gefur möguleika á að nýta græn-
fóður að haustinu sem nýtist ekki
til beitar af einhverjum ástæðum.
2. Tryggir í flestum árum að á bú-
inu sé til eitthvert magn af úr-
valsfóðri.
3. Auðveldar kúabændum að brúa
bil milli haustbeitar og innifóðr-
unar.
4. Tilraunir á Stóra Ármóti hafa
sýnt að ná má meira gróffóðuráti
og meiri nyt hjá mjólkurkúm ef
grænfóður er gefið að hluta til,
samanborið við þurrheysfóðrun
eingöngu. Innifóðrun á græn-
fóðri fyrri hluta vetrar þegar
mjólkurverð er hæst getur því
verið mjög vænlegur kostur.
Til að rúlluverkun á grænfóðri
heppnist er aðallega tvennt sem
hafa þaif í huga, slá á réttum tíma
og varast að mold berist í fóðrið.
Slá á réttum tíma
Snemmsprottnar tegundir, svo
sem bygg, sumarhafra og sumarrý-
gresi, þarf að slá við skrið ef tryggja
á mikil fóðurgæði. Oft er þetta í
byrjun ágúst en sumarrýgresið
gefur síðan ágætan endurvöxt sem
nýta má t.d. til beitar. Hins vegar
gefa bygg og hafrar lítinn endur-
vöxt og frækostnaður á ha er til-
tölulega mikill af þessum tegundum
(15-20 þús. kr.). Reynsla bænda af
rúlluverkun á þessum fljótsprottnu
tegundum virðist misjöfn. Þannig
hefur t.d. á Stóra Ármóti ekki tekist
að fá gott fóður af sumarhöfrum og
byggi í rúllum en sumir aðrir bænd-
Gunnar Ríkharðsson
ur láta þokkalega af því. Á Stóra
Ármóti hafa þó bygg og hafrar
reynst ágætlega sem skjólsáð með
grasfræi. Hins vegar virðist reynsla
manna af sumarrýgresi í rúllum al-
mennt góð.
Seinsprottnar tegundir, svo sem
vetrarrýgresi, vetrarrepja og vetrar-
hafrar, eru um 3-5 vikum á eftir
sumarafbrigðum í þroska og halda
vel fóðurgildi sínu eftir skrið og
margar plöntur skríða alls ekki.
Nýtingartími á þessum afbrigðum
er því mun lengri en á fljótsprottn-
ari afbrigðum en á móti kemur að
haustveðráttan getur sett strik í
reikninginn varðandi nýtingu.
Varast moldarblöndun í
fóðrið
Moldarblandað grænfóður er
ákaflega ólystugt, a.m.k. fyrir mjólk-
urkýr. Því þarf að vanda vinnubrögð
til að reyna að koma í veg fyrir að
það gerist. í fyrsta lagi þarf að vanda
betur til jarðvinnslu og jöfnunar á
stykkjum ef möguleiki á að vera á að
slá grænfóðrið samanborið við beit.
Rýgresi myndar þéttan sterkan svörð
en við ræktun á byggi, höfmm og
repju er svörðurinn tiltölulega opinn
og því meiri hætta á moldarblöndun
í fóðrið við slátt og rúllun. Almennt
má segja að ef notað er heldur meira
fræmagn þá verða fleiri plöntur en
lágvaxnari. Við rúllun á káli er það
frekar kostur og mæla má með um
10 kg af fræi á ha. Einnig hefur
gefist vel á Stóra Ármóti að sá
vetrarrýgresi (15-25 kg/ha) ineð
vetrarrepju (4-6 kg/ha) til rúllunar.
Möguleikar á að þurrka græn-
fóðrið áður en það er rúllað eru tak-
markaðir en þónokkrir við sumar-
rýgresi sem slegið er um mitt sum-
ar. Rýgresinu er óhætt að snúa og
raka saman með stjörnumúgavél en
aðrar tegundir er öruggast að rúlla
beint úr sláttuskáranum. Sumir láta
grænfóðrið liggja óhreyft í sláttu-
skárunum jafnvel í nokkra daga
áður en rúllað er og telja að með því
móti megi auka nokkuð þurr-
efnisinnihald fóðursins. Niðurstöð-
ur frá Hvanneyri benda þó til að
sáralítið gerist í grænfóðrinu a.m.k.
seinni hluta sumars sé það látið
liggja óhreyft í skárunum svo að af
því virðist hvorki tap né gróði. Hins
vegar er líklegt að sé t.d. fóðurkál
látið bíða rúllunar tapist meira af
blöðum þess ofan í svörðinn og nýt-
ingin á því verði því lakari.
Ef grænfóðrið er rúllað beint úr
sláttuskáranum er kostur að sláttu-
breiddin sé um tveir metrar því að
þá treður rúlluvélin síður skárann
268 FREYR - 6. '95