Freyr - 01.08.1995, Blaðsíða 32

Skotveiðar og náttúruvernd
Ósœttanlegar andstœður eða vistfrœðilegir þœttir
Gunnar Sœmundsson, Hrútatungu
ífyrstu Mósebók segirsvo um sköpun heimsins. Guð sagði við manninn. „Drottnið
yfir fiskum sjávarins og yfir fuglum loftsins og yfir öllum dýrum sem hrœrast á
jörðinni“.
Fyrstu grísku heimspekingarnir
eru yfirleitt kallaðir náttúruspek-
ingar, því að náttúran og gangur
hennar var aðal viðfangsefni þeirra.
Heimspekingarnir sáu með eigin
augum hvernig allt í náttúrunni var
breytingum undirorpið og þeir veltu
fyrir sér hvernig breytingarnar ættu
sér stað. En fyrst og fremst reyndu
þeir að skilja þróunarferli náttúr-
unnar, með því að rannsaka hana
sjálfa. Það var vissulega allt annað
mál en að útskýra þrumur og eld-
ingar, vetur og vor, með því að vísa
til atburða í heimi þeirra guða sem
fólk trúði á, á þeim tíma. A þennan
hátt braust heimspekin undan trúar-
brögðum samtímans. Það mætti
orða þetta þannig að þessir náttúru-
spekingar hafi stigið fyrstu skrefin í
átt til vísindalegrarhugsunar. Já þeir
lögðu grunninn að náttúruvísindum
seinni tíma.
Það hefur vissulega mikil þekk-
ing safnast saman frá þeim tíma,
bæði í náttúruvísindum sem og í
öðrum greinum. Þegar skyggnst er
um í samtímanum um þessar
mundir er auðvelt að koma auga á
að náttúruvernd og umhverfismál
verða sífellt fyrirferðarmeiri. Þó að
ekki sé horft nema 5 ár aftur í
tímann, hvað þá 10-20 ár, þá er
þessi breyting áberandi og fáir trúa
að áhugi á þessum málum fari
minnkandi.
Þegar öllu er á botninn hvolft eru
það tvenn meginsjónarmið sem
takast hér á. Er maðurinn herra
jarðarinar og getur ráðskast með
hana að vild eða er hann hluti af
náttúrunni?
Veiðináttúran hefur fylgt mann-
inum frá upphafi. Maðurinn lifði í
skóginum. Hann veiddi sér til matar
Gunnar Sœnmndsson.
og um leið aflaði hann sér klæða úr
skinnum. Það er stundum sagt um
okkur íslendinga að við séum
veiðimannaþjóð. Vissulega er það
rétt, við lifum að stórum hluta á
fiskveiðum. Við finnum það mörg
okkar að í okkur býr þetta veiðieðli,
það er okkur nánast í blóð borið.
Skotveiðar hafa verið stundaðar
hér á landi frá því byssur fóru að
berast til landsins. Þá eins og hjá
frummanninum var veiðiskapur
stundaður til að afla sér og sínum
lífsviðurværis. í dag eru skotveiðar
ekki stundaðar nema í litlum mæli í
þessu skyni. Nú eru skotveiðar
orðnar sport og útilíf.
Skotveiðimönnum má
skipta í hópa.
Skipta má þeim sem skotveiðar
stunda í hópa. I einum hópnum eru
þeir sem hafa af því atvinnu. þ.e.a.s.
þeir eru að afla sér tekna. I þessum
hópi eru t.d. þeir sem stunda refa-
og minkaveiðar. Nokkrir stunda
fuglaveiðar til að afla tekna og þá
aðallega rjúpna- og gæsveiði og sjó-
fuglaveiði. Þá má nefna hreindýra-
veiðar og selveiði.
I öðrum hópnum eru þeir fjöl-
mörgu sem stunda skotveiðar sem
sport, um leið og þeir njóta útiveru.
Þessi hópur fer stækkandi.
í þriðja hópnum eru þeir sem fara
til veiða einungis til að drepa og þá
að drepa sem mest. Sem betur fer er
þessi hópur ekki stór. Það væri þó
fjarstæða að segja að þessir aðilar
væru ekki til.
Skotveiðmönnum má líka skipta
niður í hópa eftir fleiri leiðum. Það
eru þeir sem ganga vel um landið,
bera virðingu fyrir veiðidýrinu og
gæta þess eftir föngum að missa
ekki særð dýr frá sér. Þessir aðilar
virða líka eignarrétt landeigenda og
afla sér leyfis þar sem þeir ætla að
ganga til veiða. Sem sagt fyrir-
myndarveiðimenn.
Aðrir böðlast yfir landið á öfl-
ugum farartækjum, s.s. stórum
jeppum og öðrum torfærutröllum og
fjórhjólum. skilja eftir sig slóða og
sár í landinu, sem seint og illa gróa.
Spyrja engan leyfís, skjóta þar sem
þeim dettur í hug.
Eru þetta ekki öfgar kann einhver
að hugsa? Því miður er nú ekki svo.
Sem dæmi get ég sagt smá sögu.
Hjá bæ einum skammt frá mér er
síki rétt við þjóðveginn. Við þennan
poll höfðu stokkandarhjón átt
hreiður í nokkur vor. Nú var það að
vorlagi fyrir tveimur árum að
bóndinn á bænum var úti við. Sér
hann þá hvar kemur bíll og
snarstansar við pollinn. Ut úr bíln-
um snarast tveir menn með byssur
344 FREYR - 8. '95