Freyr - 01.09.1995, Blaðsíða 21

hið nýja kerfi við mat á próteini
byggir einmitt að hluta á því að taka
tillit til slíkra atriða.
í lokin draga þeir saman eftirtalin
atriði, sjá rammagrein:
Neikvœtt samband afurða
og frjósemi
Það er nú almennt viðurkennt að
þegar um er að ræða mjög afurða-
miklar kýr er neikvætt samband
milli frjósemi og afurðasemi þannig
að samfara auknum afurðum verður
fijósemi kúnna slakari. Oft sést
þetta ekki þegar borin eru saman bú
með litlar og miklar afurðir vegna
þess að frjósemi ræðst svo gífurlega
mikið af fóðrun, eftirliti og meðferð
kúnna, og ástand í þeim efnum er
alla jafnan stórum jákvæðara á
búum þar sem afurðir eru miklar.
Miklar afurðir eru einfaldlega fyrir
hendi vegna þess að þessir þættir
eru í góðu lagi. Hins vegar kemur
þetta neikvæða samband yfirleitt
skýrt fram þegar farið er að skoða
mun á frjósemi á milli kúa á búum
þar sem afurðir eru miklar. Frjó-
semisvandamál eru þar greinilega
meiri hjá hámjólka kúnum.
Á hinn bóginn verður sífellt meira
vart þeirra sjónarmiða í umræðu
um ofurkýr við mjólkurframleiðslu
að við þær aðstæður sé alls ekki
hagkvæmt að einungis séu 12-13
mánuðir að jafnaði á milli burða.
Fyrir þessar kýr fáist betri nýting á
getu þeirra og hagkvæmari fram-
leiðsla með því að stefna að lengra
tíma á milli burða.
Engu að síður er fullljóst að
miklar afurðir útheimta það að
verulega sé hugað að frjósemi
kúnna. Ófrjósemi er við þær
aðstæður ein meginorsök förgunar
kúnna.
Alþekkt er að neikvætt orku-
jafnvægi á fyrstu vikum eftir burð
hefur neikvæð áhrif á frjósemi
kúnna. Eins og fram hefur komið er
holdastigun mikið notuð vestanhafs
til að meta breytingar í orkujafn-
vægi kúnna. Þeir sem fjalla um frjó-
semisvandamál hjá hámjólka kúm
segja að verulega óhagstæð áhrif af
neikvæðu orkujafnvægi sjáist fyrst
og fremst hjá þeim kúm sem lenda í
mjög neikvæðu ástandi fyrst eftir
burð og gangi þá mjög á hold.
í umfjöllun um mjaltir kúa við
slíkar ofurafurðir koma fram ýmis
forvitnileg atriði.
Höfundarnir benda á að þörf mjög
hámjólka kúa, sérstaklega svart-
skjöldóttu Holstein kúnna, fyrir
örvun við undirbúning þeirra fyrir
mjaltir sé miklu minni en áður var.
Urval hámjólka, hraðmjólka kúa
hafi samhliða leitt til slíkra breyt-
inga í kúastofninum. Undirbúningur
þessara kúa fyrir mjaltir muni því
fyrst og fremst felast í þrifum
þeirra.
Hámjólka kýr selja betur
Þá benda þeir á að þó að það taki
lengri tíma að mjólka ákaflega
hámjólka kýr en þær sem lítið
mjólka þá selja þær mun betur en
þær sem minna mjólka og þar séu
breytingar það miklar að þær kalli á
endurskoðun á vissum þáttum í gerð
mjaltakerfa.
Viðurkennt er að hámjólka kýr
virðast næmari fyrir júgurbólgu-
smiti en þær afurðaminni en á móti
kemur að á búum með miklar
afurðir er allt eftirlit með gripum og
framkvæmd mjalta það miklu betra
að yfirleitt sé júgurheilbrigði þar
betra. Ofurafurðir nást að sjálf-
sögðu ekki nema gott lag sé á þeim
hlutum. Álag á spena við mjaltir
verði samt mjög mikið hjá þessum
kúm og að því þurfi sérstaklega að
huga. Athuganir sýna að spenaslit er
meira hjá hámjólka kúm en öðrum.
Nokkuð er fjallað um tíðni mjalta.
Rannsóknir sýna að þegar um er að
ræða jafn miklar afurðir og hér um
ræðir fæst svörun í auknum afurð-
um við að mjólka kýrnar þrisvar eða
fjórum sinnum á sólarhring í stað
þess að mjólka þær tvisvar eins og
algengast er. Þeir telja að það verði
því almennt að við þessar aðstæður
verði kýrnar mjólkaðar þrisvar eða
fjórum sinnum á sólarhring. Þetta
leiðir að sjálfsögðu hugann að vél-
mennum við mjaltir sem allmiklar
tilraunir eru þegar í gangi með er-
lendis. Eins og fram kemur, m.a. í
Nautgriparæktinni 1. hefti 13. ár-
gangs, þar sem sagt er frá tilranum
Hollendinga í þessum efnum, þá
telja þeir óralangt í að vélmenni
leysi góða mjaltamenn af hólmi og
líklega aldrei á afurðahæstu búum.
Þeir benda á að þó að sumir státi af
99,9% árangri þá þýði það í raun að
á búi með 60 kýr þar sem vélmenni
mundi mjólka kýrnar að jafnaði
fjórum sinnum á sólarhring, yrði
mjöltum á einum spena sleppt einu
sinni á dag. Þeir telja að mjalta-
maður sem sýndi slíka natni í
starfi mundi tæpast halda því mjög
lengi. □
Meginatriði í fóðrun ofurkúa
1. Megincitriði fóðrunarinnar verður að vera að tryggja
stöðugan aðgang gripsins að lystugu og gœðamiklu fóðri.
Þetta er mögulegt í margbreytilegum fóðrunakeifum þó að
þau sem slík séu ekki meginmál.
2. Tryggja þarfeins mikið át kúnna ogframast er unnt.
3. Hámarks framleiðslugetu vambarinnar verður að tryggja
með réttum hlutföllum kolvetna og próteins ífóðrinu, sem
gefur hámarksnýtingu nœringarefnanna.
4. Nœringarþaifu; umfram það sem efiiaskipti vambarinnar
leggja til, verður að tryggja með fóðri sem fer óbreytt um
vömb. Hérþaifað skoða leysanleika próteins ífóðri sem að
sjálfsögðu er einnig mikilvœgur þáttur þess sem rœtt er
undir tölulið 2 og 3.1 þessum efnum vœnta höfundar mikilla
framfara á komandi árum þegar komin verða öflugforrit til
að skipuleggja fóðrun með tilliti til efnaþaifa gripanna og
þess hvað einstök fóðurefni leggja þar til.
9.'95- FREYR 373