Freyr - 01.09.1995, Blaðsíða 34

Grœn gagnbylting?
Á flmmta áratug aldarinnar
hófst mikil framfarabylgja í
ræktun hveitis í heiminum undir
forystu Norman E. Borlaug,
norskættaðs Bandaríkjamanns.
Framfarabylgja þessi, sem staðið
hefur síðan og er stjórnað frá
höfuðstöðvum í Mexíkó, fékk
snemma í fjölmiðjum heitið
„Græna byltingin“.
Græna byltingin fólst í því að með
kynbótum fengust verulega upp-
skerumeiri stofnar af hveiti en áður,
sem auk þess voru ónæmir fyrir
ýmsum sjúkdómum og skaðvöldum
sem á gróðurinn herjar. Jafnframt
fólst í þessari framfarasókn þjálfun
vísindamanna og leiðbeinenda sem
tóku við verkefninu hver í sínu
landi.
Það er Grænu byltingunni öðru
fremur að þakka að kornrækt í
heiminum stjórjókst á þessu tíma-
bili, hungri var útrýmt í löndum þar
sem áður skorti mat, auk þess sem
þessi lönd fóru að flytja út korn.
En þessi aukna uppskera kostaði
líka sitt. Hún krafðist t.d meiri
áburðarnotkunar, meira vatns og
ýmissa varnarefna þannig að fljót-
lega fóru að heyrast þær raddir að
Græna byltingin hjálpaði einkum
þeim efnameiri í fátæku löndunum,
sem hefðu best ráð á að nýta sér
framfarirnar.
Á síðustu árum hefur einnig verið
bent á að gífurleg útbreiðsla hinna
kynbættu hveitistofna hefur orðið á
kostnað þess mikla erfðabreytileika
sem fyrir var í náttúrinni. Hefð-
bundinn landbúnaður í þróunar-
löndunum byggðist á ótölulegum
fjölda tegunda og stofna nytjajurta
sem sáu um að ætíð væri einhvern |
mat að fá, jafnvel þegar vaxtar-
skilyrði voru hvað verst. Nútíma
landbúnaður, þar sem ræktaðar eru
fáar tegundir og stofnar, er hins
vegar áhættusamur. Samt sem áður
eykst sérhæfingin og talið er að nýji
GATT-samningurinn þrýsti þar enn
á. Þannig er áætlað að af um 30
þúsund stofnum af hrísgrjónum sem
fyrirfinnast í Indlandi verði um 12
Tala búfjár...
Frh. afbls. 383
þúsund 1987, 37 þúsund 1988, 26
þúsund 1989, 12 þúsund 1990, 37
þúsund 1991 og 23 þúsund 1992.
Árið 1993 fjölgar sauðfé lítillega
eða um 1.475 og 1994 fjölgaði
sauðfé um 10.323.
Um síðustu aldamót voru talin 43
þúsund hross í landinu en þeim
fjölgaði í 62 þúsund þegar mest lét
árið 1943. Eftið það fækkaði
hrossum stöðugt, niður í um 30
þúsund á árunum 1958-1964, en fór
þá að fjölga á ný. Árið 1994 voru
talin vera um 76 þúsund hross í
landinu eða 24 þúsundum fleiri en
árið 1980.
Loðdýrum fjölgaði verulega árin
1985,1986 og 1987, enáárinu 1988
fækkaði refum mjög mikið, en
minkum fjölgaði verulega. Árið
1994 fjölgaði refum um 1.050 og
minkum um 985.
mOLRR
Danskt svínakjöt til
Kína
Danir hafa hafið sókn á kín-
verskan markað fyrir danskt svína-
kjöt, kynbótadýr og útbúnað til
svínaræktar, þ.m.t. svínasláturhús.
Danski landbúnaðarráðherran,
Henrik Dan Kristenssen, fór fyrir
nokkru til Kína með fríðu föruneyti
til að hefja þessa markaðssókn.
Dansk-kínverskt fyrirtæki hefur
verið stofnað og stefnir það að því
að byggja svínasláturhús þar sem á
að vera unnt að slátra 350 þúsund
grísum á ári. Vænst er þess að fé til
framkvæmdanna komi frá fyrir-
tækjum í Hongkong.
Danir draga ekki dul á að þeir
stefni að því að komast inn á hinn
gífurlega stóra svínakjötsmarkað
sem er að skapast í Kína en þess er
stofnar allsráðandi í framtíðinni. En
nú er farið að bera á því að að menn
vilja hverfa aftur til fyrri búskapar-
hátta, gera græna gagnbyltingu.
Zimbabwe er dæmi um það. Þar
hefur verið hafið átak til að safna
gömlum afbrigðum og tegundum
nytjajurta. Þannig var á sl. ári
safnað 250 mismunandi gömlum
tegundum og stofnum sem unnið er
að því að fjölga til að dreifa aftur út
á meðal bænda.
Kynbætur á komi byggjast m.a. á
því að unnt sé að finna eftirsótta
eiginleika og flytja á milli stofna.
Þessir eiginleikar fínnast oft meðal
villtra stofna í þróunarlöndunum.
Bændur í þessum löndum þurfa að
fá viðurkenningu ríku landanna á
því að þeir ráði yfir erfðaefnivið
sem hafa lagt grunn að verðmætum
upp á milljaðra króna í öðrum
löndum. Þeir verða að fá að vita að
gamlar hefðir þeirra í búskap eru
verðmætar.
(Stuðst við Norsk Landbruk nr. 8/'95).
vænst að innan fárra ára verði að
finna um 200 milljón velstæðra og
kjötlystugra Kínverja.
(Norsk Lcmdbruk).
Bráðþroska
danskir
kjúklingar
Danir hafa náð þeim árangri í
kynbótum á holdakjúklingum að
fuglarnir ná sláturstærð á 1000 klst.
eða um 42 dögum. Á 20 árum hafa
kynbætumar skilað þeim árangri að
þungi kjúklinga hefur aukist um
50%, fóðurnotkun hefur minnkað
um 15% og uppeldistíminn stytst
um 20%.
Árið 1994 var slátrað 116 milljón
kjúklingum í Danmörku sem gáfu
um 151 þús. tonn af kjöti og var það
4,7% aukning frá árinu áður.
(Bondevennen).
386 FREYR - 9.'95