Freyr - 01.10.1995, Blaðsíða 25

Mynd 1. Kalsíum- og magnesíuminnihald íjarðvegi í mismunandi fjarlœgð frá skjólbelti við bœinn Naust rétt innan Akureyrar.
sem notuð er hjá Ræktunarfélagi
Norðurlands til efnagreiningar á
mold fyrir bændur (Egner et al,
1960). Það sem mælt var í þessum
sýnum var sýrustig, fosfór, kalí,
kalsíum og magnesíum.
í töflu 1 og á mynd 1 eru niður-
stöður þessara mælinga sýndar. A
mynd 1 er sýnt leysanlegt kalsíum-
og magnesíummagn jarðvegs í
mismunandi fjarlægð frá belti. Eins
sést á myndinni er magnið nokkru
lægst næst beltinu. Hvað kalsíum
áhrærir virðist magn af þessu efni
vera um 22-24 meq yfirleitt í túninu
þegar fjær dregur frá beltinu en á
10-15 metrum næst því í kringum
18 meq eða um 25 % minna. Svip-
aða sögu er að segja af magnesíum,
það er um 7 meq þegar fjær dregur
frá belti en í kringum 5 við beltið
eða allt að 30 % minna. Skafl sá er
verður sunnan skjólbeltis er mestur
og liggur lengst einmitt á því svæði
þar sem magn þessara tvígildu jóna
hefur minnkað. Nú eru aðeins 30 ár
síðan þessu skjólbelti var plantað og
ekki að vænta eins afgerandi áhrifa
af snjóalögum og í snjódældinni
sem nefnd var í upphafi þessa pistils
og sem hefur um aldir búið við þær
aðstæður en áhrifin virðast samt
vera nokkuð glögg og ástæða til að
gefa gaum að þessum breytingum
sem geta orðið á efnamagni
jarðvegs sem legið hefur undir snjó.
Þá sést það einnig af tölum í töfl-
unni að kalímagn er, ef nokkuð er,
hærra við skjólbelti en þegar fjær
dregur og hagar sér þannig á annan
máta en kalsíum og magnesíum. Er
þessi niðurstaða mjög í takt við það
sem fannst í snjódæld á Árskógs-
strönd. Fósfór er lágur í sýni næst
skjólbelti og er líklegasta skýring á
því að minni áburður hafí lent þar
heldur en borið var almennt á túnið
en yfirleitt er borið á meira af fosfór
en fjarlægt er með uppskerunni og
hækkar því innihald hans í
jarðveginum í túnum, en gerist að
sjálfsögðu hægar ef lítið er borið á.
Þessu er öfugt farið með kalíum, af
því efni er oftast borið minna á en
fjarlægt og því er magn þess í jarð-
vegi meira háð uppruna jarðvegsins
og ýmsum öðrum ástæðum en hve
mikið er fjarlægt í uppskeru.
Athugun var gerð í kartöflugarði
á Svalbarðsströnd fyrir nokkrum
árum þar sem sýrustig, kalsíum og
magnesíum reyndist mjög lágt og
uppskera var orðin mjög lítil. Upp-
skeruauki fékkst í þessum garði
þegar borið var í hann kalk. Þá hefur
síðar komið í ljós við mælingar á
efnamagni í kartöflugörðum að í
görðum sem lengi hafa verið
notaðir, er oft orðið mjög lítið af
kalsíum og magnesíum í moldinni
og sýrustig lágt. Að athuguðu máli
kemur í Ijós að yfirleitt hafa þessir
garðar legið þannig að snjó hefur
sett á þá snemma vetrar og þeir ekki
frosið áður en þeir fóru undir fönn.
Nauðsynlegt hefur reynst að bera í
þessa garða dólómitkalk, sem
inniheldur bæði kalsíum og magne-
síum, með ekki alltof löngu
millibili. Varast þarf þó að kalka of
mikið í einu þar sem of hátt sýrustig
getur valdið kláða á kartöflunum. I
þessum görðum hefur kalímagn
yfirleitt reynst mjög hátt þrátt fyrir
augljósa og mikla útskolun á
tvígildum jónum og ber allt að sama
brunni með aðstæður og efnamagn í
snjódældinni, túninu við skjólbeltið
og í þeim kartöflugörðum er síðast
voru nefndir. Þó að engar mælingar
hafí verið gerðar á tvígildum
snefilefnum svo sem kopar og sínki
er rétt að hafa í huga hugsanlegan
skort á þessum efnum við þessar
aðstæður.
Nú leggur snjó víðar á tún
snemma að vetri heldur en við
Framhald á bls. 419.
10.'95- FREYR417